Κοινωνικά Δίκτυα: Ευκαιρία για επικοινωνία ή πηγή μοναξιάς;
Τη στιγμή που διαβάζεις αυτό το άρθρο κατά πάσα πιθανότητα έχεις παράλληλα ανοιχτή μια καρτέλα σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο, όπως το Facebook. Την ίδια στιγμή μπορεί να εμφανίστηκε στην οθόνη του κινητού σου ειδοποίηση από το Instagram, επειδή ένας φίλος σου σε ανέφερε στο story του. Τα Κοινωνικά Δίκτυα αποτελούν εργαλείο που χρησιμοποιούμε καθημερινά: ανταλλάζουμε μηνύματα με φίλους, αναρτούμε καυστικές δημοσιεύσεις στον τοίχο μας, ανεβάζουμε φωτογραφίες και βίντεο από την εκδρομή μας στο Πήλιο, παίζουμε Candy Crush. Μήπως όμως παρά τις τόσες ευκαιρίες για επικοινωνία που μας δίνουν τα Κοινωνικά Δίκτυα, εν τέλη νιώθουμε μεγαλύτερη μοναξιά; Μήπως πλατφόρμες όπως το Facebook ή το Instagram κάνουν κακό στις διαπροσωπικές μας σχέσεις;
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, τα Κοινωνικά Δίκτυα μπορούν να επηρεάσουν τόσο θετικά όσο και αρνητικά τις σχέσεις των ανθρώπων. Σε αυτό το κείμενο θα εξετάσουμε δύο θεωρίες, την υπόθεση της μετατόπισης και την υπόθεση της διέγερσης. Η υπόθεση της μετατόπισης (displacement hypothesis) βλέπει το διαδίκτυο ως ένα μέσο που βλάπτει τις υπάρχουσες φιλίες, αφού έρχεται πολλές φορές να περιορίσει ή και να αντικαταστήσει εντελώς την γεμάτη νόημα πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία. Με την κινητή μας συσκευή μπορούμε να επικοινωνήσουμε διαδικτυακά με τους αγαπημένους μας όποια στιγμή επιθυμούμε. Κι αυτό συχνά μας φαίνεται αρκετό, θεωρούμε πως ικανοποιούνται επαρκώς οι ανάγκες μας για επικοινωνία. Το αποτέλεσμα είναι να μην επιδιώκουμε την πρόσωπο με πρόσωπο επαφή τόσο συχνά όσο παλιότερα. Όπως όμως είδαμε και σε προηγούμενο άρθρο, η διαδικτυακή επικοινωνία δεν είναι σε θέση ακόμα να αναπαράγει πλήρως τα χαρακτηριστικά μιας πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνίας, αλλά κομμάτια της.
Ένα άλλο πρόβλημα των Κοινωνικών Δικτύων είναι το γεγονός πως η δομή τους μας ενθαρρύνει να έρθουμε σε επαφή με αγνώστους. Στο Facebook καθημερινά εμφανίζονται δεκάδες προτάσεις ατόμων, φίλοι φίλων, που η ίδια η πλατφόρμα μας ωθεί στο να τους στείλουμε αίτημα φιλίας, για να διευρύνουμε το δίκτυό μας. Ταυτόχρονα οι περισσότεροι από εμάς έχουμε τα προφίλ μας δημόσια, και οποιοσδήποτε μπορεί να μας προσεγγίσει, χωρίς να τον γνωρίζουμε. Βέβαια έρευνα σε νέους της Τουρκίας (ICTA, 2011) δείχνει πως τα παιδιά χρησιμοποιούν τα Κοινωνικά Δίκτυα κυρίως για να έρθουν σε επαφή με άτομα που ήδη γνωρίζουν. Ωστόσο άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να κάνουν φίλους στον φυσικό κόσμο ίσως είναι πιο επιρρεπή στο να ανταποκριθούν θετικά σε αιτήματα αγνώστων, που ίσως να μην έχουν καλό σκοπό. Κι εδώ αναδεικνύεται η σημασία της ενημέρωσης, ώστε να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τα Κοινωνικά Δίκτυα με ασφάλεια, αποφεύγοντας τις παγίδες.
Από την άλλη πλευρά, η υπόθεση της διέγερσης (stimulation hypothesis) βλέπει τα πράγματα λίγο πιο θετικά. Σύμφωνα με τη θεωρία, τα Κοινωνικά Δίκτυα έχουν τη δυνατότητα να διευκολύνουν και να ενισχύσουν τις ήδη υπάρχουσες σχέσεις μεταξύ των ατόμων με το να προσφέρουν περισσότερο χρόνο επικοινωνίας. Δυστυχώς δεν υπάρχει πάντα η δυνατότητα να έρθουμε σε πρόσωπο με πρόσωπο επαφή με ένα άτομο. Όταν είμαι σε μια δουλειά, ή άρρωστος στο σπίτι μου, δεν μπορώ να βγω για καφέ με κάποιον φίλο και να μάθω τα νέα του. Όταν ένα παιδί έχει την επόμενη μέρα σχολείο οι γονείς του είναι πιθανό να μην του επιτρέψουν να συναντήσει την παρέα του στο πάρκο. Τα Κοινωνικά Δίκτυα έρχονται να συμπληρώσουν αυτά τα κενά, περιστάσεις δηλαδή που αν δεν υπήρχε το Facebook, απλά δεν θα επικοινωνούσαμε καθόλου. Με αυτόν τον τρόπο τα Κοινωνικά Δίκτυα παρουσιάζονται να λειτουργούν συμπληρωματικά στην πρόσωπο με πρόσωπο εμπειρία, αυξάνοντας τις ευκαιρίες για επαφή με τους γύρω μας και ενισχύοντας έτσι τις ήδη υπάρχουσες σχέσεις.
Οπότε ποια πλευρά είναι σωστή; Τα Κοινωνικά Δίκτυα θέτουν σε κίνδυνο τις ανθρώπινες σχέσεις; Ή μήπως τις καθιστούν εν τέλη πιο δυνατές; H βιβλιογραφία μάλλον φαίνεται να υποστηρίζει την δεύτερη εκδοχή. Τα αποτελέσματα έρευνας πάνω στους τρόπους επικοινωνίας μεταξύ των παιδιών (Common Sense, 2012) δείχνουν πως αυτά κυρίως προτιμούν την πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία σε ποσοστό 49%, με όλα τα υπόλοιπα μέσα να έρχονται δεύτερα. Τις παγίδες τις γνωρίζουμε, οπότε είναι στο δικό μας το χέρι να χρησιμοποιούμε τα Κοινωνικά Δίκτυα σαν εργαλεία τα οποία βελτιώνουν την καθημερινότητά μας, φέρνοντας μας πιο κοντά από ποτέ στους αγαπημένους μας ανθρώπους.
Πηγή: Giuseppe Riva, Brenda K. Wiederhold, Pietro Cipresso (2016). The Psychology of Social Networking Vol.1: Personal Experience in Online Communities. De Gruyter Open
Κείμενο: Δεληβοριάς Πάρης, Ψυχολόγος
#inmedhealth
►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08
►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.blogspot.gr@gmail.com
Βρείτε μας στο Youtube!
*Οι απόψεις των εθελοντών αρθρογράφων είναι απολύτως προσωπικές και δεν εκφράζουν απαραίτητα την άποψη του ιδιοκτήτη.
0 Σχόλια