Θεωρία Προσκόλλησης
Ως ανθρώπινες σχέσεις ορίζονται οι κοινωνικές επαφές κάποιου με τους γονείς ή τους συγγενείς του, τους φίλους, τους ερωτικούς συντρόφους, τους συναδέλφους του, κλπ, και θεωρούνται αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής κάθε ανθρώπου. Βέβαια, πολλοί υποστηρίζουν πως στη σημερινή εποχή η δυναμική των σχέσεων δέχεται αλλεπάλληλα χτυπήματα με σοβαρές συνέπειες σε κάθε τομέα της ζωής.
Έτσι, δημιουργήθηκε η θεωρία προσκόλλησης η οποία διαπραγματεύεται τις ανθρώπινες σχέσεις από την αρχή της ζωής μας έως το τέλος. Οι βασικές λειτουργίες του συστήματος προσκόλλησης ξεκινούν στην βρεφική ηλικία και συνεχίζουν να λειτουργούν κατά τη διάρκεια ολόκληρης της ζωής. Πιο συγκεκριμένα, ο Bowlby -ερευνητής της προσκόλλησης- έχει υποστηρίξει πως οι σχέσεις δεσμού είναι τόσο σημαντικές για τους ανθρώπους κατά τον κύκλο της ζωής, που οι συμπεριφορές προσκόλλησης χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη αλληλεπίδραση «από την κούνια έως τον τάφο».
Παρόλο που πολλοί ερευνητές έχουν προσπαθήσει να αξιολογήσουν την αγάπη ως μία μονοδιάστατη έννοια, η αγάπη φαίνεται να παίρνει διάφορες μορφές. Η θεωρία προσκόλλησης προσφέρει ένα πλαίσιο που εξηγεί πώς τόσο οι υγιείς όσο και οι ανθυγιεινές μορφές αγάπης προκύπτουν ως λογικές προσαρμογές σε συγκεκριμένες κοινωνικές περιστάσεις. Το πορτρέτο της αγάπης που προσφέρεται από τη θεωρία δεσμού περιέχει τόσο αρνητικά όσο και θετικά συναισθήματα (π.χ. φόβος εγγύτητας, ζήλια, συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα, φροντίδα, οικειότητα, εμπιστοσύνη).
Μία άλλη ερευνήτρια του θέματος, η Bartholomew συστηματοποίησε την ιδέα του Bowlby και δημιούργησε ένα σύστημα ταξινόμησης τεσσάρων κατηγοριών. Οι κατηγορίες αυτές παράγονται από δύο βαθύτερες διαστάσεις: τη διάσταση του άγχους που αναφέρεται στην αίσθηση αυτοαξίας του ατόμου και αποδοχής από τους άλλους, σε αντίθεση με την απόρριψη, και τη διάσταση της αποφυγής που αναφέρεται στο βαθμό κατά τον οποίο το άτομο προσεγγίζει ή αποφεύγει την εγγύτητα με τους άλλους. Εάν η εικόνα ενός ατόμου για τον εαυτό είναι διχοτομημένη ως θετική ή αρνητική (ο εαυτός ως άξιος αγάπης και στήριξης ή όχι) και εάν η εικόνα για τους άλλους είναι, εξίσου, διχοτομημένη ως θετική ή αρνητική (οι άλλοι βιώνονται ως άξιοι εμπιστοσύνης και διαθέσιμοι ή ανάξιοι εμπιστοσύνης και απορριπτικοί), τότε μπορούν να δημιουργηθούν τέσσερις συνδυασμοί.
Η ασφαλής προσκόλληση υποδεικνύει μία αίσθηση αξίας (άξιος/α αγάπης) με την επιπλέον προσδοκία ότι οι άλλοι άνθρωποι είναι γενικά ανταποκριτικοί και αποδέχονται. Η εμμονική προσκόλληση καταδεικνύει μία αίσθηση έλλειψης αξίας (όχι άξιος για αγάπη) σε συνδυασμό με μια θετική αξιολόγηση για τους άλλους. Αυτός ο συνδυασμός χαρακτηριστικών θα μπορούσε να οδηγήσει το άτομο να επιδιώκει την αποδοχή του εαυτού του μέσω της απόκτησης αποδοχής από τους άλλους.
Η φοβική προσκόλληση χαρακτηρίζεται από μία αρνητική εικόνα για τον εαυτό (ανάξιος/α αγάπης) συνδυασμένη με μία, επίσης, αρνητική προσδοκία για τους άλλους ότι θα είναι αρνητικά διατεθειμένοι (ανάξιοι εμπιστοσύνης και απορριπτικοί). Τέλος, στην προσκόλληση αποφυγής το άτομο πιστεύει ότι αξίζει την αγάπη, αλλά τοποθετείται αρνητικά απέναντι στους άλλους. Αυτά τα άτομα προστατεύουν, φαινομενικά, τον εαυτό τους από την απογοήτευση με το να αποφεύγουν τις στενές σχέσεις και να διατηρούν μία αίσθηση ανεξαρτησίας και δύναμης.
Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπ' όψιν τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πως οι σχέσεις που αναπτύσσονται με τους σημαντικούς άλλους ασκούν επίδραση σε όλη τη διάρκεια της ζωής και συμβάλλουν ή όχι στην καλή ποιότητά της.
Πηγές:
Bartholomew, K., & Horowitz, L. M. (1991). Attachment Styles Among Young Adults: A Test of a Four-Category Model. Journal of Personality and Social Psychology, 61(2), 226-244.
Bartholomew, K., & Shaver, P. R. (1998). Methods of Assessing Adult Attachment: Do They Converge?. In J. A. Simpson & W. S. Rholes (Eds.), Attachment theory and close relationships (pp. 25-45). New York: Guilford Press.
Bowlby, J. (1980). Attachment and Loss Volume III: Loss Sadness and Depression (1st ed.). New York: Basic Books.
Bowlby, J. (1969,1982). Attachment: Attachment and Loss Volume One (2nd ed.). New York: Basic Books.
Καφέτσιος, Κ. (2003). Ενεργά Μοντέλα Δεσμού ενηλίκων και Ψυχική Υγεία: Επισκόπηση της Περιοχής και Προτάσεις για Κλινική Εφαρμογή και Έρευνα. Encephalos 40, 30-45.
0 Σχόλια