Οι κρυφές και οι φανερές πλευρές του εαυτού
Όλοι οι άνθρωποι έχουμε μια εικόνα για τον εαυτό μας. Κάποιοι πιστεύουμε ότι είμαστε εξαιρετικοί φίλοι, άλλοι καταπληκτικοί σύντροφοι ενώ πολλοί θεωρούν ότι είναι επιτυχημένοι επαγγελματίες. Ωστόσο αν σκεφτούμε λίγο καλύτερα και αναζητήσουμε λίγο βαθύτερα θα διαπιστώσουμε ότι παρότι οι περισσότεροι νομίζουμε ότι γνωρίζουμε καλά τον εαυτό μας, πολύ συχνά αποδεικνύεται πως η εντύπωση αυτή απέχει από την πραγματικότητα.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα κάποιοι να υπερτιμούμε τις ικανότητές μας – μια ιδιαίτερα συχνή ψευδαίσθηση – και άλλοι να τις υποτιμούμε. Το ίδιο σφάλμα συχνά εντοπίζεται και στην εικόνα που θεωρούμε ότι έχουν οι άλλοι για εμάς.
Πολλά σύγχρονα ευρήματα επιστημόνων ρίχνουν φώς στις άγνωστες πλευρές του εαυτού και στους μηχανισμούς με τους οποίους λειτουργεί η αυτό αντίληψη μας. Το να αναγνωρίσουμε αυτούς τους μηχανισμούς είναι σημαντικό καθώς μέσω αυτών μπορούμε να αποκτήσουμε έναν οδηγό προς την αυτογνωσία. Για παράδειγμα στην ερώτηση «ποιος είμαι;» οι περισσότεροι θεωρούμε ότι μπορούμε να απαντήσουμε με μεγάλη σιγουριά.
Παρ’ όλα αυτά μάλλον αν σκεφτούμε μπορούμε να εντοπίσουμε στο περιβάλλον μας τουλάχιστον ένα πρόσωπο που τρέφει αυταπάτες σχετικά με τον εαυτό του, γεγονός το οποίο εγείρει τη δυσάρεστη πιθανότητα ότι ίσως κάτι ανάλογο να συμβαίνει και με εμάς. Στην πραγματικότητα όσο περισσότερα μαθαίνουμε για την αυτογνωσία τόσο σαφέστερο γίνεται ότι όλοι υστερούμε όσον αφορά την αντίληψή μας για τον εαυτό μας και το πώς μας βλέπουν οι άλλοι.
Το παράθυρο JOHARI ως εργαλείο αυτεπίγνωσης:
Το παράθυρο Johari αντιπροσωπεύει έναν τρόπο θεώρησης του εαυτού. Σύμφωνα με αυτό υπάρχουν σημεία τα οποία γνωρίζει κάποιος για τον εαυτό του και πτυχές τις οποίες δεν έχει ανακαλύψει. Ταυτόχρονα κάποια χαρακτηριστικά του χαρακτήρα είναι φανερά στους υπόλοιπους και άλλα είναι σκοπίμως συγκεκαλυμμένα.
Είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται και για την απεικόνιση των διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα στις ανθρώπινες σχέσεις. Κύριος στόχος αυτού του παραθύρου είναι να δίνει πληροφορίες για τον εαυτό στο άτομο αλλά και να κατατάσσει πληροφορίες που δέχεται το άτομο από άλλους για τον εαυτό του. Αποτελείται από τέσσερις περιοχές: την ανοικτή περιοχή, την τυφλή περιοχή, την κρυφή περιοχή και την άγνωστη περιοχή.
Ο ανοικτός εαυτός είναι το μέρος του εαυτού που μπορούμε να δούμε και εμείς και οι άλλοι. Περιλαμβάνει τις πληροφορίες που θέλουμε να αποκαλύψουμε και να μοιραστούμε. Εμπεριέχει τις ικανότητες, τις γνώσεις μας, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του χαρακτήρα μας καθώς και τις επιθυμίες και τα προβλήματα. Αυτοί που έχουν ανοιχτό αυτό το κομμάτι του παραθύρου έχουν καλή αυτεπίγνωση, αυτοπεποίθηση και αυθεντικότητα ενώ σπάνια αναζητούν την έγκριση των άλλων.
Ο τυφλός εαυτός είναι το κομμάτι του εαυτού που βλέπουν οι άλλοι σε εμάς αλλά εμείς δεν μπορούμε να δούμε. Μόνο μέσα από καλοπροαίρετη κριτική μπορεί κάποιος να συνειδητοποιήσει αυτά τα χαρακτηριστικά του και να τα φέρει στον ανοικτό εαυτό. Όσοι έχουν μεγάλο αυτό το κομμάτι του παραθύρου συχνά είναι αφελείς και δυσκολεύονται στις σχέσεις τους με τους άλλους. Ο κρυφός εαυτός είναι το μέρος του εαυτό που είναι ορατό μόνο σε εμάς. Αφορά προσωπικές πληροφορίες που δεν θέλουμε να μοιραστούμε.
Ο βαθμός εμπιστοσύνης που έχουμε σε διάφορα άτομα, μας οδηγεί να αποφασίζουμε και για το μέγεθος της πληροφορίας που είμαστε πρόθυμοι να μοιραστούμε. Όποιος έχει μεγάλο αυτό το κομμάτι του παραθύρου φαίνεται εσωστρεφής και μυστικοπαθής στους άλλους ή ακόμα και απόμακρος. Τέλος ο άγνωστος εαυτός είναι αυτός που ούτε εμείς, ούτε οι άλλοι μπορούν να δουν. Αφορά πράγματα έξω από την επίγνωση. Αυτά μπορεί να παραμείνουν για πάντα εκεί άγνωστα ή να τα ανακαλύψουμε κάποια στιγμή οπότε και θα εισέλθουν σε κάποια άλλη περιοχή του εαυτού μας (την κρυφή, την τυφλή ή ακόμη και την ανοικτή). Εκείνοι με μεγάλο αυτό το κομμάτι του παραθύρου είναι μακριά από την αυτογνωσία και την αυτοβελτίωση και γενικά έχουν μια στρεβλή αντίληψη του κόσμου στον οποίο ζουν.
Πως μπορώ να αξιοποιήσω το παράθυρο JOHARI;
Στόχος του παραθύρου είναι βοηθήσει το άτομο να μεγαλώσει την ανοιχτή περιοχή του εαυτού και να μειώσει το χώρο που καταλαμβάνουν η τυφλή και η κρυμμένη περιοχή. Αν επιτευχθεί η διεύρυνση της πρώτης περιοχής, η επικοινωνία μας με τους άλλους ανθρώπους αναπόφευκτα θα βελτιωθεί.
1. Ως αρχή ζητήστε από συγγενείς, φίλους και γνωστούς να καταγράψουν τα χαρακτηριστικά σας, θετικά και αρνητικά.
2. Στη συνέχεια παρατηρήστε ποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά γνωρίζετε και εσείς ότι τα διαθέτετε και τοποθετείστε τα στην ανοιχτή περιοχή του παραθύρου. Όσα εντόπισαν οι άλλοι σε εσάς, χωρίς εσείς να τα βλέπετε στον εαυτό σας, εντάξετε τα στην τυφλή περιοχή του παραθύρου.
3. Για να ολοκληρωθεί το παράθυρο θα πρέπει να συμπληρωθεί και η κρυφή περιοχή του εαυτού σας, την οποία θα συμπληρώσετε τις πληροφορίες που μονάχα εσείς γνωρίζετε και δεν τις αποκαλύπτεται στους άλλους.
4. Αφού με την παραπάνω διαδικασία λάβετε πληροφορίες για τον εαυτό σας έχετε ήδη ξεκινήσει το ταξίδι της αυτεπίγνωσης και επόμενος στόχος είναι η αυτό βελτίωση.
5. Βάλτε στόχους, απλούς και επιτεύξιμους με προσανατολισμό προς την βελτίωση των κομματιών του εαυτού που θέλετε να αλλάξετε.
Κείμενο: Διαμαντοπούλου Δανάη, Ψυχολόγος MSc
0 Σχόλια