Πως καλλιεργείται η υπευθυνότητα
Η παραδοσιακή μέθοδος της αμοιβής και της τιμωρίας έχει κάποια χαρακτηριστικά που επιβαρύνουν το έργο της διαπαιδαγώγησης που έχουν οι γονείς, αντί να το διευκολύνουν. Αρχικά, καθιστά τους γονείς υπεύθυνους για τη συμπεριφορά των παιδιών τους και ταυτόχρονα εμποδίζει τα παιδιά να μάθουν και να πάρουν τις δικές τους αποφάσεις. Επίσης, αυτή η μέθοδος υπονοεί ότι η παραδεκτή θετική συμπεριφορά αναγκαστικά πρέπει να εμφανίζεται μόνο μπροστά σε άτομα που έχουν εξουσία, ενώ η αντίδραση που έχουν τα παιδιά μπροστά στη τιμωρία είναι αποτέλεσμα υποχρεωτικής συμμόρφωσης και όχι συνειδητής επιλογής.
Αντίθετα, η μέθοδος των λογικών και φυσικών συνεπειών συνοδεύεται από κάποια πλεονεκτήματα. Τα ίδια τα παιδιά γίνονται υπεύθυνα για τη συμπεριφορά τους, καθώς αναγκάζονται να πάρουν αποφάσεις σχετικά με την κατάλληλη πορεία που πρέπει να ακολουθήσουν. Επιπλέον, τα παιδιά διδάσκονται από τις συνέπειες που απορρέει η ίδια τους η πράξη αντί να υποχρεώνονται σε συμμόρφωση από κάποιον άλλον, π.χ. ένα παιδί που δεν τρώει, θα αποφασίσει να φάει αργότερα επειδή θα πεινάσει. Η πείνα είναι συνέπεια της επιλογής που έκανε να μη φάει. Σε περιπτώσεις που οι συνέπειες δεν είναι φυσικές μπορεί να είναι λογικές. Οι λογικές συνέπειες επιτρέπουν στον παιδί να διδαχτεί από τα αποτελέσματα που δημιουργούν οι πράξεις του στο κοινωνικό περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι οι λογικές συνέπειες έχουν ως αρχή τα αμοιβαία δικαιώματα και τον αμοιβαίο σεβασμό. Για να είναι αποτελεσματικές οι λογικές συνέπειες πρέπει το παιδί να καταλάβει ότι συνδέονται με την αρνητική συμπεριφορά που εκδηλώνει, δηλαδή πρέπει να ταιριάζουν λογικά με τη συμπεριφορά του, να απορρέουν από αυτήν.
Αυτή η μέθοδος πειθαρχίας επιτρέπει σε ένα παιδί να διαλέξει και μετά να έχει την ευθύνη και τις συνέπειες για την απόφαση του, είτε βγεί σε καλό είτε όχι.
Απαραίτητο συστατικό επιτυχίας είναι η κατάλληλη στιγμή. Όταν μια αρνητική συμπεριφορά αντιμετωπίζεται τη στιγμή που εκδηλώνεται πολύ πιθανό να οδηγήσει σε διαταραχή των σχέσεων με το παιδί. Αντίθετα, αν καθυστερήσει η εφαρμογή των συνεπειών, μπορεί να αντιμετωπιστεί μια κατάσταση με μεγαλύτερη ηρεμία. Εξίσου σημαντική είναι η προσπάθεια να παραμείνουν αντικειμενικοί οι γονείς χωρίς να τιμωρούν. Να διαχωρίζεται η πράξη από τον δράστη. Η αντικειμενικότητα στην αντιμετώπιση είναι πολύ σημαντική για τα θετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, όταν ξεκινούν οι γονείς να μάθουν κάτι σε ένα παιδί, είναι πιθανό να έχουν υπομονή και να δέχονται τα λάθη του. Αυτός είναι και ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης κάθε αρνητικής συμπεριφοράς, ως ευκαιρία για μάθηση και όχι ως παραβίαση της εξουσίας των γονέων.
Βασικές αρχές των λογικών συνεπειών:
1.Οι γονείς να κατανοούν τους σκοπούς του παιδιού, τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα του. Είναι σημαντικό να δείχνουν σταθερότητα και καλοσύνη τόσο στην λεκτική επικοινωνία όσο και στην εξωλεκτική.
2.Οι γονείς να αποφεύγουν τις υπερπροστατευτικές τάσεις γιατί δεν θα δώσουν ποτέ στο παιδί την ευκαιρία να βιώσει τα αποτελέσματα των πράξεων του. Οι ίδιοι επίσης θα πρέπει να έχουν μεγαλύτεροι συνέπεια στις δικές τους υποσχέσεις και πράξεις ώστε να δίνουν το παράδειγμα.
3.Οι γονείς να ενθαρρύνουν την ανεξαρτησία, ώστε το παιδί να γίνει αυτοδύναμο και ικανό. Κυρίως, να αποφύγουν τον οίκτο και να πιστεύουν στις δυνατότητες των παιδιών να διαχειριστούν καταστάσεις.
4.Οι γονείς να δίνουν τη δυνατότητα της επιλογής, χωρίς φωνές, με προτάσεις για εναλλακτικές λύσεις προς το παιδί. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να αποδέχονται την επιλογή που θα κάνει το παιδί.
5.Όταν εφαρμόζεται μια λογική συνέπεια θα πρέπει το παιδί να ξέρει ότι μπορεί να αναστρέψει μια πράξη του. Επειδή τα παιδιά δοκιμάζουν τα όρια, θα πρέπει να είναι σαφές ότι μια συνέπεια συνεχίζει να υπάρχει, ωστόσο μπορούν να ξαναπροσπαθήσουν αργότερα.
6.Όταν μια αρνητική συμπεριφορά επιμένει τότε να δοθεί περισσότερο χρόνος στο παιδί να σκεφτεί και να ξαναπροσπαθήσει να αναστρέψει τις συνέπειες αργότερα.
7.Οι γονείς να έχουν αποφασιστικό τόνο, φιλική στάση ώστε να μην αγριεύουν ένα παιδί, όσο λογική και αν είναι η συνέπεια μιας πράξης.
8.Ο ΧΡΟΝΟΣ είναι η απαρχή για την εξάσκηση και την ΠΡΟΟΔΟ στην αλλαγή που φέρνει η εφαρμογή των λογικών συνεπειών.
Κείμενο: Διαμαντοπούλου Δανάη, Ψυχολόγος MSc
►Βρείτε μας στο Facebook: shorturl.at/aknuQ
►Βρείτε μας στο Instagram: shorturl.at/vC079
►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08
►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.gr@gmail.com
0 Σχόλια