Η σημασία του να λες «όχι» και 7 Tips για να το λέμε πιο εύκολα
Ορισμένες φορές, το να πούμε μία απλή λέξη όπως το «όχι» φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο. Κάποιος φίλος θέλει μία χάρη, ο εργοδότης ζητάει πράγματα πέραν των αρμοδιοτήτων μας, ο συνάδελφος χρειάζεται μία εξυπηρέτηση ή προτείνει να πάμε για ένα ποτό μετά από μία εξαντλητική ημέρα και παρόλο που, για οποιοδήποτε λόγο, το μόνο που θέλουμε να πούμε είναι «όχι», καταλήγουμε να δεχτούμε, να προσαρμόσουμε το πρόγραμμα μας και να καταπιέσουμε το θέλω μας.
Στην πραγματικότητα, το ζήτημα αυτό αφορά τα προσωπικά μας όρια, τα οποία διαφυλάσσουν τον χώρο και το χρόνο μας, μάς προστατεύουν από τις παραβιάσεις των άλλων και μάς κρατούν εντός της πορείας μας. Το να λέμε «όχι» είναι ένας βασικός τρόπος να οριοθετούμαστε και να τιμούμε τις ανάγκες και προτιμήσεις μας. Γιατί, λοιπόν, μας φαίνεται τόσο δύσκολο να το πούμε;
Φαίνεται πως η λέξη «όχι» φέρει βαρύ φορτίο. Συνήθως, διστάζουμε να αρνηθούμε πράγματα στους άλλους, λόγω προσωπικών χαρακτηριστικών, φόβων και ανασφαλειών, όπως:
Ο φόβος της απόρριψης-εγκατάλειψης: Βασική ανθρώπινη ανάγκη είναι το να νιώθουμε αρεστοί και αποδεκτοί. Η ιδέα ότι δυσαρεστούμε τους άλλους μπορεί να προκαλέσει έντονο άγχος και αγωνία για το ότι δεν θα είμαστε συμπαθείς και έτσι θα μας απορρίψουν.
Ο φόβος της αντιπαράθεσης: Για πολλούς ανθρώπους η σύγκρουση είναι κάτι δυσβάσταχτο. Έτσι, προτιμούν να λένε «ναι» σε όλα και να αποφεύγουν την αντιπαράθεση, παρόλο που προφανώς καταπιέζονται.
Ενοχές: Αν κάποιος είναι φύσει ενοχικός ή θεωρεί πως με ένα «όχι» μπορεί να πληγώσει, να δυσαρεστήσει ή να γίνει αγενής, δεν το λέει συχνά και είναι δεκτικός με όλα.
Το σύνδρομο του καλού παιδιού: Ένα «καλό παιδί» δεν γίνεται να απογοητεύει τους γύρω του και να μην κάνει ό,τι του ζητούν.
Έλλειψη εκπαίδευσης στα όρια: Συχνά, ο λόγος που δεν μπορούμε να πούμε εύκολα «όχι» είναι ότι απλά δεν το έχουμε μάθει εντός της οικογένειας και δεν έχουμε εκπαιδευτεί να αναγνωρίζουμε και να σεβόμαστε τα όρια μας.
Πεποιθήσεις: Συχνά, κυριαρχεί μία πεποίθηση, ιδιαίτερα στην ελληνική κοινωνία, ότι αν κάποιος δεν είναι συνεχώς πρόθυμος να βοηθήσει τους άλλους και βάζει σε προτεραιότητα τις δικές του ανάγκες είναι εγωιστής, κακός ή ωφελιμιστής. Τέτοιες περιοριστικές και διαστρεβλωτικές πεποιθήσεις μάς απομακρύνουν από την εσωτερική μας φωνή και τις ανάγκες μας.
Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι που δεν μπορούν να πουν «όχι» στους άλλους, καταλήγουν να «τρέχουν» για να τους ικανοποιήσουν, να καταπιέζονται, να στρεσάρονται, να βάζουν σε δεύτερη μοίρα τις δικές τους ανάγκες και να χάνουν τον έλεγχο της καθημερινότητας τους. Έτσι, επιβαρύνουν την ψυχική τους υγεία και ηρεμία, έχουν φτωχότερη αυτοεκτίμηση και έντονο, συχνά ασυνείδητο, θυμό προς τον εαυτό τους, αφού δεν τον βάζουν σε προτεραιότητα.
Τι μπορεί να μας βοηθήσει;
Παρά το βαθύ ψυχολογικό υπόβαθρο που συνοδεύει τη δυσκολία του να λέμε «όχι», μπορούμε να εκπαιδευτούμε να το χρησιμοποιούμε, όπου νιώθουμε ότι χρειάζεται, κυρίως αλλάζοντας το mindset γύρω από αυτό. Ας δούμε μερικά tips που μπορούν να μας βοηθήσουν:
Επαφή με τις ανάγκες και προτεραιότητες μας: Το πρώτο βήμα είναι να συνειδητοποιήσουμε τι έχουμε αληθινά ανάγκη και τι είναι σημαντικό για εμάς. Αν τα «ναι» που λέμε μας απομακρύνουν από την ανάγκη μας, τότε μάλλον πρέπει να αναθεωρήσουμε.
Απαλλαγή από ενοχές: Το να πούμε «όχι» και να τιμήσουμε τις δικές μας επιθυμίες δεν έχει τίποτα το κακό, αντίθετα πρόκειται για αυτοφροντίδα. Προς τι, λοιπόν, οι ενοχές;
Ρεαλιστική σκέψη: Με ένα «όχι» δεν θα έρθει η καταστροφή. Καθημερινά, ακούμε αυτή τη λέξη συνεχώς και παρόλο που κάποιες φορές είναι όντως κάπως δυσάρεστο, σίγουρα δεν είναι τραγικό. Επίσης, πολλές φορές φοβόμαστε υπερβολικά, κάνοντας σενάρια για το πόσο άσχημα θα γίνουν τα πράγματα αν τηρήσουμε το όριο μας, ενώ τελικά αυτός που ακούει το «όχι» δεν το παίρνει τόσο «κατάκαρδα» όσο νομίζαμε.
Αλλαγή οπτικής: Με το να πείτε «όχι» σε κάτι που σας ζητούν ή προτείνουν, σκεφτείτε ότι απορρίπτετε την πρόταση, όχι τον άνθρωπο συνολικά. Η σκέψη αυτή μπορεί να αποφορτίσει τη λέξη.
Η σημασία του τρόπου: Το «όχι» δεν ταυτίζεται με την αγένεια. Μπορούμε να αρνηθούμε κάτι ξεκάθαρα και αναπολογητικά, αλλά ταυτόχρονα πολύ ευγενικά και με σεβασμό προς τον άλλο, χωρίς να αφήνουμε περιθώρια για παρεξηγήσεις.
Οι εναλλακτικές: Αν δεν θέλουμε να κάνουμε αυτό που μας ζητούν, μπορούμε να σκεφτούμε άλλες επιλογές που θα ήταν εντάξει για εμάς και να αντιπροτείνουμε.
Πάρτε το χρόνο σας: Δεν χρειάζεται να απαντάτε αμέσως «ναι ή όχι». Πάρτε λίγο χρόνο να το σκεφτείτε και να δείτε τι θέλετε και πώς θα το διαχειριστείτε.
Όταν λέμε συνεχώς «ναι» στους άλλους, λέμε «όχι» στον εαυτό μας. Είναι πολύ ωραίο να βοηθάμε, να εξυπηρετούμε και να προσφέρουμε, όμως όταν αυτά μάς προκαλούν άγχος και πίεση, αντί για ευχάριστα συναισθήματα, σημαίνει ότι έχουμε υπερβεί τα όρια μας. Δεν μπορούμε να τους ικανοποιήσουμε όλους, ούτε έχουμε ευθύνη για τα δικά τους συναισθήματα. Χρειαζόμαστε το «όχι» για να προστατεύσουμε τα θέλω, τις αξίες, την ακεραιότητα και την αυθεντικότητα μας.
Το «όχι» είναι μία ολοκληρωμένη απάντηση. Πείτε το πιο συχνά και κερδίστε πίσω την αυτοκυριαρχία και τη δύναμη σας!
Κείμενο: Αγγελική Κονιδάρη
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας MSc/Εκπ.Ψυχοθεραπεύτρια
Βιβλιογραφία
Glover. N (2021). Set Boundaries, Find Peace: A Guide to Reclaiming Yourself. TarcherPerige
0 Σχόλια