Πένθος: Πώς να βοηθήσετε το παιδί σας να το διαχειριστεί
Η απώλεια και το πένθος ανήκουν στις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε στη ζωή. Πρόκειται για ένα ζήτημα που δυσκολεύει πάρα πολύ το ενήλικο άτομο, συνεπώς μπορούμε να φανταστούμε πόσο δύσκολο και περίπλοκο μπορεί να είναι για ένα παιδί, τόσο το να αντιληφθεί τι έχει συμβεί, όσο και να το διαχειριστεί.
Συχνά, οι γονείς, στην προσπάθεια να προστατέψουν το παιδί από τον πόνο και τη στεναχώρια, το αφήνουν έξω από το πένθος για το οικείο πρόσωπο που έχει φύγει από τη ζωή, συνήθως τον παππού, τη γιαγιά ή κάποιο άλλο συγγενικό πρόσωπο. Έτσι, επιλέγουν να μην μιλάνε γι’ αυτό, φέρονται σαν να μη συνέβη ή ενίοτε το αποκρύπτουν και δεν εκφράζουν τα συναισθήματα τους, υπό το φόβο ότι θα επιβαρύνουν το παιδί.
Ωστόσο, με τη στάση αυτή, το παιδί μπορεί να νιώσει αποκομμένο και συναισθηματικά απομονωμένο από την οικογένεια και έτσι να αισθανθεί ανασφάλεια. Γι’ αυτό, ανάλογα με το γνωστικό και συναισθηματικό στάδιο ανάπτυξης, οι γονείς θα πρέπει να ενημερώσουν το παιδί για την απώλεια, να απαντήσουν στις όποιες ερωτήσεις του, να ανακουφίσουν τα συναισθήματα του και να το προετοιμάσουν για τις αλλαγές που μπορεί να ακολουθήσουν.
Ας δούμε μερικά επιπλέον tips για μία ομαλή διαχείριση της απώλειας από το παιδί:
Χρησιμοποιείστε τη σωστή λέξη: Είναι προτιμότερο να χρησιμοποιήσετε τη λέξη «πέθανε», παρά τη λέξη «έφυγε», παρόλο που μπορεί να ακούγεται ωμό. Με τη λέξη «έφυγε» ένα μικρό παιδί μπορεί να μπερδευτεί και να θεωρεί ότι ο θανών θα επιστρέψει.
Εκφράστε τα συναισθήματα σας: Μιλήστε για το πώς αισθάνεστε με το θάνατο του αγαπημένου προσώπου. Το παιδί θα εκτιμήσει την ειλικρίνεια σας και αυτό το μοίρασμα θα σας φέρει πιο κοντά. Επίσης, χρειάζεται να τού δείχνετε και την ευαίσθητη πλευρά σας, ώστε να την αναπτύξει και εκείνο.
Ακούστε και απαντήστε: Αφήστε χώρο στο παιδί ώστε να εκφράσει συναισθήματα και σκέψεις γύρω από την απώλεια και απαντήστε στις ερωτήσεις του. Το να μην συζητάτε μαζί του για το θέμα μπορεί να του δημιουργήσει σύγχυση.
Αφήστε το να αποχαιρετίσει τον θανόντα: Η κηδεία και γενικότερα οι τελετές ταφής είναι μέρος της διεργασίας πένθους και βοηθούν στην αποδοχή. Μπορούμε να αφήσουμε το παιδί να συμμετέχει στην κηδεία, εφόσον κρίνουμε ότι μπορεί και - κυρίως - θέλει να συμμετέχει. Εάν δεν θέλει, σε καμία περίπτωση δεν το αναγκάζουμε. Εναλλακτικά μπορούμε να κανονίσουμε έναν διαφορετικό τρόπο να πει «αντίο».
Διατηρείστε την ανάμνηση: Είναι καλό να διατηρηθεί η σύνδεση με τον θανόντα μέσα από συζητήσεις και φωτογραφίες. Επίσης, θα πρέπει να τονίζουμε στο παιδί ότι ο άνθρωπος μπορεί να μην είναι πια μαζί μας, αλλά η αγάπη μας γι’ αυτόν δεν θα σβήσει ποτέ.
Αντιμετωπίστε ενδεχόμενα προβλήματα: Το παιδί δεν αποκλείεται να εμφανίσει προσωρινά κάποια προβλήματα όπως άγχος, εφιάλτες ή ψυχοσωματικά συμπτώματα, λόγω του σοκ της απώλειας. Μείνετε δίπλα του, εξηγήστε γιατί τα βιώνει και ενθαρρύνετε το.
Αποφύγετε τις μεγάλες αλλαγές: Είναι καλό να μην υπάρξουν ραγδαίες αλλαγές μετά την απώλεια, όπως για παράδειγμα αλλαγή σπιτιού ή σχολείου. Κάτι τέτοιο μπορεί να αποδιοργανώσει σε μεγάλο βαθμό το παιδί, που ήδη αντιμετωπίζει μία αλλαγή στη ζωή του. Επιπλέον, είναι σημαντικό η καθημερινότητα του να συνεχιστεί κανονικά και με το ίδιο πρόγραμμα.
Tα παιδιά χρειάζεται να έρθουν σε επαφή με το σκληρό δεδομένο του θανάτου. Με τη σωστή διαχείριση από τους γονείς, η επαφή αυτή μπορεί να γίνει με έναν ομαλό και μη τραυματικό τρόπο, ώστε με την πάροδο των χρόνων και τη σταδιακή ενηλικίωση τους, τα παιδιά να αποδέχονται τον θάνατο και τον πόνο, ως αναπόφευκτα δεδομένα της ζωής.
Και ας μην ξεχνάμε ότι ένα παιδί δεν χρειάζεται να μεγαλώνει μέσα σε γυάλα, προστατευμένο από τα δυσάρεστα. Αυτό που χρειάζεται, ειδικά σε τέτοιες στιγμές, είναι αγάπη, ασφάλεια, φροντίδα, επαφή και χώρο έκφρασης συναισθημάτων και σκέψεων.
Κείμενο: Αγγελική Κονιδάρη
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας MSc/Εκπ.Ψυχοθεραπεύτρια
Βιβλιογραφία
Goldman, L.E. (2000). Life and loss: A guide to help grieving children (2nd ed.) New York: Taylor & Francis
0 Σχόλια