«Σύνδρομο Επαγγελματικής εξουθένωσης»: Πώς το αναγνωρίζουμε και τι μπορούμε να κάνουμε


«Σύνδρομο Επαγγελματικής εξουθένωσης»: Πώς το αναγνωρίζουμε και τι μπορούμε να κάνουμε

Το «Σύνδρομο Επαγγελματικής εξουθένωσης» ή αλλιώς «Job Burnout» είναι μία ιδιαίτερη κατάσταση στρες που σχετίζεται με την εργασία, η οποία χαρακτηρίζεται από μακροχρόνια σωματική ή/και συναισθηματική εξάντληση, μειωμένο ενδιαφέρον και αυτοεκτίμηση, ακόμα και αίσθηση απώλειας της προσωπικής ταυτότητας. 

Η έννοια εμφανίστηκε πρώτη φορά το 1974 από τον Γερμανό ψυχολόγο Herbert Freudeburger και αρχικά συνδεόταν μόνο με επαγγέλματα που είχαν καθημερινή επαφή με τον ανθρώπινο πόνο (γιατρούς, νοσηλευτές, ειδικούς ψυχικής υγείας κ.α.). Αργότερα, φάνηκε πως δεν αφορά μόνο αυτά, αλλά ένα ευρύ φάσμα επαγγελμάτων, ενώ σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση του συνδρόμου παίζουν επίσης η προσωπικότητα και ο τρόπος που έχει μεγαλώσει κανείς μέσα στην οικογένεια. Άλλα πιθανά αίτια του εργασιακού burnout είναι η αίσθηση έλλειψης ελέγχου σε ό,τι αφορά την εργασία, οι υπερβολικά υψηλές προσδοκίες για επαγγελματική καταξίωση, το εργασιακό bullying, το γενικά δυσλειτουργικό εργασιακό περιβάλλον και οι μεγάλες εργασιακές απαιτήσεις σε συνδυασμό με την έλλειψη υποστήριξης από το κοινωνικό δίκτυο (συνεργάτες, φίλους, σύντροφο, οικογένεια).

Βασικές ενδείξεις burnout αποτελούν:

Η έλλειψη ικανοποίησης από τα εργασιακά επιτεύγματα ή η αίσθηση ότι δεν υπάρχουν επιτεύγματα

Η μειωμένη ενεργητικότητα και απόδοση, η αδυναμία συγκέντρωσης και τα προβλήματα μνήμης

Η ενόχληση ή η έλλειψη υπομονής με τους συνεργάτες και τους πελάτες

Η χρήση φαγητού ή ουσιών για να ανταπεξέλθει κανείς στις απαιτήσεις

Οι επιπτώσεις του συνδρόμου είναι σημαντικές, τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο. Σωματικά, το άτομο μπορεί να αισθάνεται συνεχώς κουρασμένο, να έχει αυπνίες και πονοκεφάλους ή μυοσκελετικούς πόνους, αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, γαστρεντερικά προβλήματα και το βάρος του να μειώνεται ή να αυξάνεται έντονα. Επίσης,  το burnout έχει συνδεθεί με υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιακές παθήσεις και διαβήτη τύπου 2. Ψυχολογικά, το άτομο νιώθει την αυτοπεποίθηση του να μειώνεται, βιώνει θλίψη, θυμό και ενοχές, μπορεί να έχει «επίπεδο» συναίσθημα και απάθεια ή να είναι ευερέθιστο και επιθετικό. Συχνά, παρατηρείται η αίσθηση του να «χάνει κανείς τον εαυτό του», αλλά και αποπροσωποίηση, δηλαδή το αίσθημα ότι ο εαυτός κάποιου δεν είναι αληθινός, ότι είναι αποκολλημένος από το σώμα του.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Για τα σωματικά συμπτώματα, είναι σημαντικό να συμβουλευτούμε έναν γιατρό και φυσικά να φροντίσουμε τη σωματική μας υγεία, να τρώμε ισορροπημένα, να ασκούμαστε και να κοιμόμαστε αρκετά. Είναι πιθανό να χρειαστεί η λήψη κάποιων συμπληρωμάτων διατροφής, όπως βιταμινών ή μελατονίνης για καλύτερο ύπνο.

Για τις ψυχολογικές επιπτώσεις της επαγγελματικής εξουθένωσης αυτά που μπορούμε να κάνουμε έχουν να κάνουν και με πρακτικές κινήσεις, αλλά κυρίως με τη διερεύνηση του τι μπορεί να σημαίνει για εμάς αυτή η κατάσταση, τι εξυπηρετεί και από πού πηγάζει, όπως και με μία διαπραγμάτευση με τον εαυτό μας για το τι είναι τελικά σημαντικό και τι δεν είναι. 

Συγκεκριμένα:

Συζητάμε το πρόβλημα με τον προϊστάμενο και τους συνεργάτες, ώστε να γίνει μια επαναξιολόγηση και ένας επαναπροσδιορισμός αρμοδιοτήτων, απαιτήσεων και προσδοκιών.

Κάνουμε μια λίστα με προτεραιότητες και εργαζόμαστε βάσει αυτής. Έτσι, όχι μόνο οργανώνουμε καλύτερα τη δουλειά μας, αλλά αποκτούμε και μία αίσθηση ελέγχου.

Θέτουμε ρεαλιστικούς στόχους: Έτσι, δεν υπερβάλλουμε με τον εργασιακό ζήλο, δεν επιβαρυνόμαστε και δεν απογοητευόμαστε. Η τελειομανία αποτελεί τεράστια πηγή στρες.

Παίρνουμε άδεια από τη δουλειά. Σώμα και πνεύμα είναι απαραίτητο να ξεκουραστούν. Επιπλέον, η αποστασιοποίηση βοηθά να βλέπουμε πιο ξεκάθαρα τις καταστάσεις.

Διερωτόμαστε: Μήπως δίνουμε υπερβολική σημασία στη δουλειά και την έχουμε κάνει επίκεντρο της ζωής μας; Εάν ναι, μήπως πιστεύουμε ότι παίρνουμε αξία μόνο από αυτήν; Τι γίνεται με τους υπόλοιπους τομείς της ζωής μας; Η δουλειά είναι το μέσο. Μήπως θυσιάζουμε πολλά γι’ αυτήν;

Αναρωτιόμαστε: Αγαπάμε πράγματι τη δουλειά μας; Τι μας έκανε να την επιλέξουμε; Τι ισχύει σήμερα; Μήπως η εξάντληση προέρχεται από την πλήρη έλλειψη ικανοποίησης και την καταπίεση στη συγκεκριμένη συνθήκη; 

Θέτουμε όρια: Αρχίζουμε να λέμε «όχι», δουλεύουμε όσο μας αναλογεί, δεν αναλαμβάνουμε εργασία πέραν των αρμοδιοτήτων μας και δεν παίρνουμε δουλειά για το σπίτι.

Αναζητάμε υποστήριξη: Συζητάμε για την κατάσταση και τα συναισθήματα μας με τα αγαπημένα μας πρόσωπα και ξεκινάμε ψυχοθεραπεία. Η έκφραση και το μοίρασμα λειτουργούν αποφορτιστικά, ενώ οι συμβουλές και η υποστήριξη των άλλων βοηθούν στο να διευρύνουμε την οπτική μας και να ανταπεξέλθουμε καλύτερα.

Χαλαρώνουμε: Αναζητάμε δραστηριότητες που μειώνουν το στρες, όπως η γιόγκα ή ο διαλογισμός, εφαρμόζουμε τεχνικές χαλάρωσης και mindfulness, ασχολούμαστε με κάτι δημιουργικό, ερχόμαστε σε επαφή με τη φύση. 

Επενδύουμε στην προσωπική ζωή: Η προσωπική ζωή μπορεί να αποτελέσει παράγοντα εξισορρόπησης. Είναι σημαντικό να φροντίζουμε τον εαυτό μας και τις σχέσεις μας και να αφιερώνουμε χρόνο στους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μας.

Το Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης δεν εμφανίζεται απλά επειδή δουλεύουμε πολύ: Πρόκειται για ένα «καμπανάκι», ώστε να κοιτάξουμε μέσα μας, αλλά και έξω από εμάς, στο εξωτερικό περιβάλλον, για πιθανές δυσλειτουργίες. Το επάγγελμα μας αποτελεί κομμάτι του ποιοι είμαστε και αφορά ένα πολύ μεγάλο μέρος της ζωής μας. Όταν το αγαπάμε και το ασκούμε με ισορροπία, μάς δίνει ικανοποίηση και χαρά, εάν όμως μάς εξαντλεί σε οποιοδήποτε επίπεδο, μπορεί να μάς κοστίσει ακριβά. Σε κάθε περίπτωση, οφείλουμε στον εαυτό μας να μην επιτρέψουμε σε μία δουλειά να υπονομεύσει την ψυχική και σωματική μας υγεία.

Κείμενο: Αγγελική Κονιδάρη

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας MSc./Συνθ. Ψυχοθεραπεύτρια

Βιβλιογραφία

Griffey, H. (2020). From Burnout to Balance: How to Reclaim Your Life & Improve Your Health. Hardie Grant London; Hardback edition.

Leiter, M. P., Bakker, A. B., & Maslach, C. (Eds.). (2014). Burnout at work: A psychological perspective. Psychology Press.


►Βρείτε μας στο Facebook: shorturl.at/aknuQ

►Βρείτε μας στο Instagram: shorturl.at/vC079

►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08

►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.gr@gmail.com

*Οι απόψεις των εθελοντών αρθρογράφων είναι απολύτως προσωπικές και δεν εκφράζουν απαραίτητα την άποψη του ιδιοκτήτη.

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια