Κετογονική Δίαιτα: Οφέλη και κίνδυνοι
Η κετογονική δίαιτα είναι μια από τις πολύ δημοφιλείς δίαιτες των τελευταίων ετών, αφού οι οπαδοί της καθημερινά αυξάνονται. Έχει συμβεί σε όλους μας να μας εμφανιστεί άρθρο για την κετογονική δίαιτα ως το μυστικό της Χ διάσημης που κατάφερε να χάσει πολλά κιλά και σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Είναι, φυσικό, όταν μας παρουσιάζεται μια δίαιτα ως μια εύκολη και γρήγορη λύση για να βελτιώσουμε την εικόνα και την υγεία μας να μπαίνουμε στον πειρασμό να μάθουμε περισσότερα για αυτή ή ακόμα και να την ακολουθήσουμε χωρίς, όμως, ιδιαίτερη έρευνα για το επιστημονικό της υπόβαθρο. Πόσο υγιεινή είναι τελικά η λεγόμενη κετογονική δίαιτα; Ποια είναι τα οφέλη και ποιοί οι κίνδυνοι που κρύβει; Είναι όντως αποτελεσματική
Τι είναι η κετογονική δίαιτα;
Ας αρχίσουμε από τα βασικά. Η κετογονική δίαιτα είναι πολύ υψηλή σε λίπος ( 60-90% της συνολικής ημερήσιας πρόσληψης ), μέτριας περιεκτικότητας σε πρωτεϊνη και πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακα συνήθως εως 50γρ ( τόσο που συχνά η επιτρεπόμενη ημερήσια υδατανθράκων μπορεί να μην ξεπερνά την μια φέτα ψωμί ημερησίως ). Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι τροφές όπως τα μακαρόνια, το ρύζι, οι πατάτες, τα όσπρια, τα δημητριακά κ.α. είναι απαγορευτικές, ενώ επίσης είναι πολύ περιορισμένη η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, γάλακτος και γιαουρτιού. Ακόμα, υψηλή περιεκτικότητα σε απλά σάκχαρα έχουν τροφές όπως γλυκά, dressings με ζάχαρη, αναψυκτικά με ζάχαρη και αλκοολούχα τα οποία επίσης είναι απαγορευτικά(1). Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι η τήρηση κατά γράμμα μιας τέτοιας δίαιτας απαιτεί αρκετές θυσίες και είναι δύσκολο να τηρηθεί από τους περισσότερους, γι’αυτό και συνήθως η διάρκειά της είναι περιορισμένη.
Πώς λειτουργεί;
Η λογική της είναι ότι αν στερηθεί το σώμα τη γλυκόζη, η οποία αποτελεί την κυριότερη πηγή ενέργειας στο σώμα και λαμβάνεται από τα υδατανθρακούχα τρόφιμα, παράγεται ένα εναλλακτικό καύσιμο από τον λιπώδη ιστό, οι λεγόμενες κετόνες. Ο εγκέφαλος ως μοναδική πηγή ενέργειας έχει τη γλυκόζη καθώς δε μπορεί ο ίδιος να την αποθηκεύσει. Έτσι, σε περιόδους νηστείας ή μεγάλου περιορισμού των καταναλισκόμενων υδατανθράκων, το σώμα στην αρχή «τραβά» την αποθηκευμένη γλυκόζη από το συκώτι και στη συνέχεια από τους μυς. Εφόσον αυτό συνεχιστεί για κάποιες μέρες, τα αποθέματα γλυκόζης εξαντλούνται με αποτέλεσμα να μειώνονται και τα επίπεδα της κυκλοφορούσας ινσουλίνης στο αίμα. Έτσι, το σώμα πλέον ξεκινά να αξιοποιεί το λίπος ως κύριο καύσιμο, καθώς το συκώτι παράγει κετονοσώματα από το λίπος τα οποία χρησιμοποιούνται εναλλακτικά σε απουσία γλυκόζης(2)(3).
Κέτωση ονομάζεται η κατάσταση συσσώρευσης των κετονοσωμάτων στο αίμα. Σε περιόδους νηστείας, είναι φυσιολογικά μικρά διαστήματα κέτωσης πχ κατά τον ύπνο ή την έντονη άσκηση. Οι υποστηρικτές της κετογονικής δίαιτας λένε ότι εφόσον η δίαιτα τηρηθεί προσεκτικά, τα επίπεδα κετονών στο αίμα δε θα φτάσουν σε επιβλαβές επίπεδο, μια κατάσταση που καλείται κετοξέωση. Βέβαια, η ταχύτητα παραγωγής κετοσωμάτων ποικίλει από άτομο σε άτομο και σχετίζεται για παράδειγμα με το ποσοστό σωματικού λίπους και τον μεταβολικό ρυθμό ηρεμίας(2).
Ποια είναι τα οφέλη της κετογονικής δίαιτας;
1.Απώλεια Βάρους
Η κετογονική δίαιτα βασίζεται στην κατανάλωση τροφών όπως οι ξηροί καρποί και τα αλείμματα αυτών, τα έλαια, το βούτυρο, το αβοκάντο, τα λιπαρά κρέατα και τυριά , δηλαδή με άλλα λόγια σε τροφές που επάγουν γρήγορα το αίσθημα του κορεσμού, μέσω της μείωσης της έκκρισης των ορμονών όρεξης(4). Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι άτομα που ακολούθησαν την κετογονική δίαιτα παρουσίαζαν μεγαλύτερη απώλεια βάρους σε ένα χρονικό διάστημα 6 μηνών συγκριτικά με άτομα που ακολούθησαν δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά. (5)(6)
2. Καλύτερος έλεγχος γλυκαιμικού δείκτη
Οι υδατάνθρακες είναι το θρεπτικό συστατικό που ανεβάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, επομένως μια δίαιτα που τους περιορίζει τόσο όσο η κετογονική είναι ικανή να βοηθήσει στον καλύτερο έλεγχο του λεγόμενου γλυκαιμικού δείκτη. Μάλιστα, μελέτες που έγιναν ήδη από το 2008 σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, έδειξαν ότι η τήρηση της κετογονικής δίαιτας οδήγησε σε μείωση των επιπέδων της Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης (HbA1c) σε διάστημα 6 μηνών. Είναι σημαντικό τα άτομα που λαμβάνουν ινσουλινοθεραπεία να συμβουλεύονται τον γιατρό τους πριν την υιοθέτηση μιας τέτοιας δίαιτας, καθώς ίσως χρειαστεί να αλλάξουν την ποσότητα της φαρμακευτικής αγωγής. (7)
3.Πιθανόν να μειώνει τον κίνδυνο για ορισμένους τύπους καρκίνου
Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η υιοθέτηση της κετογονικής δίαιτας παράλληλα με τις χημειο- και ακτινοθεραπείες μπορεί να ενισχύσει τη δράση τους, καθώς αυξάνει το οξειδωτικό στρες μια κατάσταση η οποία ενισχύει τον θάνατο των καρκινικών κυττάρων(8). Επιπλέον, σε άλλη μελέτη φάνηκε ότι ο γλυκαιμικός έλεγχος που προαναφέρθηκε ότι επιτυγχάνει η κετογονική δίαιτα μπορεί να είναι βοηθητικός για ορισμένους τύπους καρκίνου, αφού μειώνονται οι επιπλοκές ρύθμισης των επιπέδων ινσουλίνης στο αίμα.(9)
4.Βοηθητικός ρόλος στην καρδιακή λειτουργία
Όταν η κετογονική δίαιτα τηρείται σε υγιεινά πλαίσια, δηλαδή το άτομο επιλέγει πηγές «καλού» λίπους όπως οι ξηροί καρποί, το ψάρι , το αβοκάντο και το ελαιόλαδο, τότε αυτή η αυξημένη λήψη ω3 λιπαρών οξέων μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Μελέτη του 2017 έδειξε ότι άτομα που ακολούθησαν κετογονική δίαιτα στα πλαίσια που περιγράφηκε, κατάφεραν να έχουν μείωση στα επίπεδα της LDL ή της λεγόμενης «κακής» χοληστερόλης και παράλληλη αύξηση των επιπέδων της HDL ή «καλής» χοληστερόλης, γεγονός ιδιαίτερα ωφέλιμο για την καρδιακή υγεία. (7),(10)
5.Συσχέτιση με νοητική λειτουργία
Μελέτη του 2019 έδειξε ότι η κετογονική δίαιτα μπορεί να προστατεύσει και να ενισχύσει τη δράση των νευρικών κυττάρων , εντός των οποίων και τα νεύρα του εγκεφάλου. Για το λόγο αυτό διερευνάται μια πιθανή συσχέτιση μεταξύ της συγκεκριμένης δίαιτας και της πρόληψης έναντι της νόσου Alzheimer, χρειάζεται όμως ακόμα να γίνει περαιτέρω μελέτη.(11)
6. Σημαντική σύνδεσή της με την αντιμετώπιση της επιληψίας
Το Ινστιτούτο Επιληψίας προτείνει την κετογονική δίαιτα ως πιθανό θεραπευτικό μέσο για την μείωση των επιληπτικών επεισοδίων , όπως φάνηκε και από πολύ πρόσφατη μελέτη του 2019 η οποία έδειξε μείωση των συμπτωμάτων σε άτομα με επιληψία που ακολούθησαν αυτή τη δίαιτα.(12)(13)
Κίνδυνοι και μειονεκτήματα της Κετογονικής δίαιτας
1.Έλλειψη σε μικροθρεπτικά συστατικά
Ο τόσο μεγάλος περιορισμός σε υδατάνθρακες συνεπάγεται αυτομάτως και πολύ μεγάλη μείωση στην κατανάλωση φρούτων και λαχανικών τα οποία είναι κύρια πηγή για βιταμίνες και ιχνοστοιχεία (όπως η βιταμίνη C, το σίδηρο, οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β , το φυλλικό οξύ και το μαγνήσιο) στη διατροφή. (14)
2.Ηπατικά και νεφρικά προβλήματα
Η ακραία αυξημένη κατανάλωση λίπους μπορεί να επηρεάσει άμεσα το συκώτι και να το επιβαρύνει, ιδιαίτερα αν υπάρχουν ήδη προβλήματα στη λειτουργία του. Αντίστοιχα, μια δίαιτα υψηλή σε λιπαρά και περιορισμένη σε φυτικές ίνες μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όπως πέτρες στα νεφρά.(14)(15)
3.Προκαλεί σωματικά συμπτώματα
Ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια τήρησης μιας τέτοιας δίαιτας, το άτομο είναι πολύ πιθανό να βιώσει συμπτώματα όπως ναυτία, κούραση, αυπνία, πονοκεφάλους, ζαλάδα, δυσκοιλιότητα, στομαχικούς πόνους, υπόταση και μειωμένη απόδοση στη σωματική δραστηριότητα.(16)
4.Απομόνωση του ατόμου
Για την τήρηση της κετογονικής δίαιτας, το άτομο αναγκάζεται να καταναλώνει πολύ συγκεκριμένα πράγματα. Αυτό σημαίνει, ότι σε κοινωνικές εκδηλώσεις είναι πολύ πιθανό να μπορεί να καταναλώσει μόνο πολύ συγκεκριμένα πράγματα ή ακόμα και τίποτα από τις διαθέσιμες επιλογές. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια ιδιαίτερα αρνητική σχέση του ατόμου με το φαγητό, αλλά να επιδρά αρνητικά και στην κοινωνικοποίησή του. Επιπλέον, σύμφωνα με την διαιτολόγο MacManus, μια δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες μπορεί να οδηγήσει σε δυσλειτουργίες του εγκεφάλου και να συνδεθεί με σύγχυση και ευερεθιστότητα.(15)
5.Είναι δύσκολο να τηρηθεί
Μια δίαιτα που ορίζει τόσο μικρή κατανάλωση υδατανθράκων, ουσιαστικά απαγορεύει βασικά στοιχεία των γευμάτων του ατόμου όπως είναι το ψωμί και τα δημητριακά, τα φρούτα, τα γαλακτοκομικά και τα λαχανικά. Ιδιαίτερα αν κάποιος προσπαθεί να μην καταναλώνει πολλά κορεσμένα λιπαρά από πηγές που είναι μεν αποδεκτές στην κετογονική δίαιτα αλλά δεν είναι καλές για την υγεία όπως το μπεικον, τα αλλαντικά ή κάποια φυτικά έλαια (πχ φοινικέλαιο) και επεξεργασμένα προϊόντα, τότε οι διατροφικές επιλογές είναι ελάχιστες και είναι πολύ δύσκολο να δημιουργούνται γεύματα που να έχουν και κάποια δομή και νόημα. Έτσι το άτομο συχνά καταφεύγει είτε σε ανθυγιεινές πηγές κορεσμένων και trans λιπαρών οξέων αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά, ηπατικά και άλλα προβλήματα (άρα και ακυρώνοντας τα πιο πολλά οφέλη τήρησης μιας κετο δίαιτας), είτε αναγκάζεται να καταλήξει σε ελλιπή γεύματα όπως μια σκέτη κουταλιά της σούπας ταχίνι.
Συμπερασματικά
Τα αποτελέσματα αναφορικά με την κετογονική δίαιτα είναι ακόμα αμφιλεγόμενα και χρήζει ακόμα περαιτέρω διερεύνησης το πιθανό της όφελος για την υγεία. Πριν καταφύγετε σε μια τέτοια δίαιτα είναι σημαντικό να λάβετε υπ’όψιν ότι η τήρησή της είναι ιδιαίτερα δύσκολη και επίπονη και συχνά μπορεί εν τέλει να οδηγήσει στην απογοήτευση. Είναι πολύ σημαντικό να συμβουλευτείτε πρώτα τον γιατρό ή τον διαιτολόγο σας, καθώς οι περιορισμοί της μπορεί για πολλούς να είναι απαγορευτικοί
Κείμενο: Καβαρινού Δήμητρα, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Βιβλιογραφία
(1) https://www.eatright.org/health/wellness/fad-diets/what-is-the-ketogenic-diet
(2) https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/healthy-weight/diet-reviews/ketogenic-diet/
(3) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499830/
(4) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25402637/
(5) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26768850/
(6) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23651522/
(7) https://www.diabetes.co.uk/keto/keto-diet-benefits.html
(8) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4215472/
(9) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5842847/
(10) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5452247/
(11) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31405021/
(12) https://www.epilepsy.com/learn/treating-seizures-and-epilepsy/dietary-therapies/ketogenic-diet
(13) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6361831/
(14) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7480775/
(15) https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/should-you-try-the-keto-diet
►Βρείτε μας στο Facebook: shorturl.at/aknuQ
►Βρείτε μας στο Instagram: shorturl.at/vC079
►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08
►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.gr@gmail.com
0 Σχόλια