Αλλοτριοφαγία: Η άγνωστη διατροφική διαταραχή
Διαταραχές λήψης τροφής… Αυτές που έχεις βιώσει, αυτές για τις οποίες είσαι ενήμερος, αυτές που μαθαίνεις και κάποιες που δεν φανταζόσουν ότι υπάρχουν!
Είναι αλήθεια ότι οι διαταραχές λήψης τροφής υπήρχαν ανέκαθεν πριν ακόμα διαγνωστούν και οριστούν. Κι ενώ λίγο πολύ όλοι είμαστε ενήμεροι γι’ αυτές, με τη νευρική ανορεξία και βουλιμία να πρωτοστατούν, λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν μια ιδιαίτερη διατροφική διαταραχή: την αλλοτριοφαγία ή αλλιώς “pica”, δηλαδή την ανάγκη κάποιου να τρέφεται “αλλότρια”.
Ουσιαστικά, δεν είναι άλλο από την επίμονη, εμμονική λαχτάρα για κατανάλωση αντικειμένων ή υλικών που δεν είναι βρώσιμα ή ακόμα και συστατικά τροφίμων που δεν μπορούν να καταναλωθούν ωμά, πριν την επεξεργασία τους.
Τέτοια παραδείγματα είναι το χαρτί, το χώμα, η κιμωλία, το αλεύρι, το σαπούνι, η μπογιά, τα παγάκια, το ωμό ρύζι κ.α.
Η λέξη “pica” προέρχεται από την λατινική λέξη “pica pica” που στα αγγλικά σημαίνει ‘magpie” (κίσσα) , καθώς το συγκεκριμένο πτηνό συνηθίζει να συλλέγει και να καταναλώνει οτιδήποτε συναντήσει, με κίνητρό του την περιέργεια. Στους ανθρώπους, ωστόσο, η περιέργεια δεν είναι το μόνο κίνητρο γι’ αυτή την λίγο παράδοξη διατροφική συμπεριφορά.
Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5), έχει ορίσει το σύνδρομο ‘pica”, σαν ένα μοτίβο κατανάλωσης μη βρώσιμων και άνευ διατροφικής αξίας τροφίμων για διάστημα τουλάχιστον ενός μήνα.
Η αλλοτριοφαγία έχει παρατηρηθεί σε όλες τις εθνικότητες, σε όλες τις ηλικίες και των δύο φύλων, όμως το πιο σύνηθες είναι να συμβαίνει στα παιδιά. Σε αυτό το σημείο ωστόσο, θα πρέπει να γίνει μια επισήμανση. Τα παιδιά χρησιμοποιούν το στόμα τους για να ανακαλύψουν διάφορα πράγματα ή να ηρεμήσουν. Αυτό ονομάζεται στοματική αισθητηριακή εισροή, είναι ένα απόλυτα φυσιολογικό στάδιο της παιδικής ηλικίας και συνήθως συναντάται ως την ηλικία των 2 ετών, αλλά πολλά παιδιά το συνεχίζουν και με το πέρας αυτής της ηλικίας. Τότε μπορούμε να κάνουμε λόγο για το σύνδρομο “pica”.
Επομένως, η αλλοτριοφαγία παρατηρείται κατά κύριο λόγο στα παιδιά, τα οποία έχουν περάσει το αναπτυξιακό στάδιο πειραματισμού με το στόμα και την κατάποση. Τις περισσότερες φορές αυτό το φαινόμενο παρατηρείται μάλιστα σε παιδιά κατώτερων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων ή σε συνδυασμό με διανοητικές/συναισθηματικές διαταραχές.
Γι’ αυτό θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην ψυχολογική κλίμακα και το συναισθηματικό φορτίο ενός νοικοκυριού, να εντοπίζονται δηλαδή μοτίβα, όπως η δυσκολία έκφρασης συναισθημάτων ή άλλων δυσλειτουργικών συμπεριφορών μέσα στην οικογένεια που ενδέχεται να ανοίξουν τον δρόμο για διάφορες ψυχικές παθήσεις.
Υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα ωστόσο, η αλλοτριοφαγία να αποτελεί και σημάδι ανεπάρκειας κάποιου θρεπτικού συστατικού, με πιο συνηθισμένο τον σίδηρο. Σε αυτή την περίπτωση είναι επιτακτική η ανάγκη για άμεση αντιμετώπιση. Κάτι τέτοιο, μπορεί να αποτελέσει και φαύλο κύκλο, δηλαδή να υπάρχει ανεπάρκεια σε ένα θρεπτικό συστατικό, ο πάσχων να οδηγείται σε αλλοτριοφαγία και να μην καταναλώνει τροφές που θα του καλύψουν αυτή την ανάγκη κι αυτό με τη σειρά του να διαιωνίζει αυτή την ανεπάρκεια. Δηλαδή το σύνδρομο “pica” μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη θρεπτικού συστατικού, αλλά και να οδηγήσει σε αυτήν, ακόμα κι αν δεν υπήρχε πριν. Αυτό παρατηρείται συχνά σε άτομα που ακολουθούν ακραίες δίαιτες όπου κι εκεί παρατηρούμε έλλειψη θρεπτικών συστατικών, καθιστώντας αυτά τα άτομα πιο επιρρεπή σε τέτοιου είδους διαταραγμένες διατροφικές συμπεριφορές. Ταυτόχρονα η έλλειψη σιδήρου έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί να οδηγήσει σε αλλοτριοφαγία και τις γυναίκες που κυοφορούν.
Το σύνδρομο “pica” συνήθως αποτελεί μεμονωμένη διαταραχή, ωστόσο μπορεί να συνυπάρχει με σχιζοφρένεια, τριχοτιλλομανία ή αγχώδεις διαταραχές όπως ιδεοψυχαναγκασμό και μετατραυματικό στρες.
Η αλλοτριοφαγία δεν απαντάται τόσο συχνά, ωστόσο αυτό δεν την καθιστά λιγότερο επικίνδυνη από άλλες διατροφικές διαταραχές. Μία από τις επιπτώσεις της μπορεί να είναι η δηλητηρίαση (π.χ από μόλυβδο) καθώς μπορεί να καταναλωθούν υλικά τοξικά ή να δημιουργηθούν βλάβες στο πεπτικό και γαστρεντερικό σύστημα λόγω κατάποσης αιχμηρών αντικειμένων. Καταναλώνοντας τρόφιμα που δεν πέπτονται, τα άτομα αυτά μπορεί να οδηγηθούν σε δυσκοιλιότητα και εντερική απόφραξη ενώ πιθανά βακτήρια και παράσιτα που βρίσκονται στο χώμα ή στα αντικείμενα, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές λοιμώξεις στον οργανισμό.
Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό που βοηθά είναι η απομάκρυνση της ουσίας που λαχταρά ο πάσχων ή η χορήγηση ψευδαργύρου, σιδήρου ή άλλων θρεπτικών συστατικών, εφόσον εντοπιστεί ανεπάρκεια. Μια ευρέως χρησιμοποιούμενη στρατηγική είναι η ανακατεύθυνση αυτής της διατροφικής συμπεριφοράς σε άλλες δραστηριότητες με σκοπό την ενασχόληση του πάσχοντος με κάτι άλλο. Υπάρχουν κάποιες ανέκδοτες αναφορές για χορήγηση αντιψυχωσικών με σκοπό τη μείωση των συμπτωμάτων του συνδρόμου pica, ωστόσο φαίνεται ότι προκαλούν δυσκοιλιότητα κι άλλες ανεπιθύμητες παρενέργειες, οπότε η αποτελεσματικότητά τους είναι υπό αμφισβήτηση.
Όπως φαίνεται, λοιπόν, είναι πολύ σημαντική η συνεργασία μιας ομάδας ειδικών, αποτελούμενη από γιατρούς, κοινωνικούς λειτουργούς, διαιτολόγους, ψυχολόγους και ψυχιάτρους, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της αλλοτριοφαγίας.
Κι ενώ το σύνδρομο “pica” δεν μπορεί με κάποιον τρόπο να προληφθεί, είναι ανάγκη να προσέχουμε τις διατροφικές συνήθειες, όχι μόνο των παιδιών που έχουν περάσει τα 2 πρώτα έτη της ζωής τους και συνεχίζουν να βάζουν πράγματα στο στόμα τους αλλά και των ενηλίκων που παρουσιάζουν τέτοια συμπεριφορά για διάστημα τουλάχιστον ενός μήνα. Με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνουμε έγκαιρη διάγνωση, αλλά και αντιμετώπιση προκειμένου να μη θέσουμε την υγεία μας σε κίνδυνο!
Κείμενο: Γκέσου Εβελίνα, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Βιβλιογραφία
• Pica: A Common Condition That Is Commonly Missed, 2019, Alexander K C Leung, Kam Lun Hon
• Pica, 2021, Yasser Al Nasser; Erind Muco; Ali J. Alsaad
• Pica Cravings During Pregnancy, www.americanprgnancy.org
►Βρείτε μας στο Facebook: shorturl.at/aknuQ
►Βρείτε μας στο Instagram: shorturl.at/vC079
►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08
►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.gr@gmail.com
0 Σχόλια