Νευρική ανορεξία: Η κραυγή πίσω από τη σιωπή
Ο όρος νευρική ανορεξία (αν + όρεξις), καθιερώθηκε το 1873 από τον Sir William Gull και φανερώνει την άρνηση του ατόμου να καταναλώσει επαρκείς θερμίδες για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού του.
Η νευρική ανορεξία αποτελεί μια διαταραχή λήψης τροφής σύμφωνα με το Στατιστικό Διαγνωστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών. Αφορά κυρίως κορίτσια εφηβικής ηλικίας και συνήθως η ενασχόληση με δίαιτες αδυνατίσματος δίνουν το έναυσμα για το σταδιακό φανέρωμα της διαταραχής.
Η διάγνωση της νευρικής ανορεξίας γίνεται βάσει των εξής χαρακτηριστικών:
• περιορισμός ή και αποκλεισμός της ενεργειακής πρόσληψης, αφού το άτομο αρνείται να διατηρήσει το βάρος του σώματός του στο επίπεδο ή πάνω από το επίπεδο του ελάχιστα φυσιολογικού βάρους για την ηλικία και το ύψος του.
• ακραίος φόβος ότι θα αυξηθεί το βάρος του, ακόμα κι όταν το βάρος του πέφτει σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
• διαστρεβλωμένη αντίληψη για το σώμα του, υπέρμετρη επίδραση του βάρους ή του σχήματος του σώματός του στην αυτοαξιολόγησή του και άρνηση παραδοχής ότι το βάρος του είναι επικίνδυνα χαμηλό.
Υπάρχουν δύο τύποι ψυχογενούς ανορεξίας
1. περιοριστικός τύπος, όπου το άτομο δεν παρουσιάζει επεισόδια υπερφαγίας ή αντιρροπιστικές συμπεριφορές (πχ πρόκληση εμετών, υπερβολική χρήση καθαρτικών και διουρητικών).
2. αδηφαγικός/καθαρτήριος τύπος , όπου το άτομο έχει τακτικά επεισόδια αδηφαγίας ή καταφεύγει τακτικά σε συμπεριφορές κάθαρσης.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η κρίσιμη φάση εκδήλωσης της διαταραχής είναι η εφηβεία, η στιγμή δηλαδή που το άτομο ξεκινά να ενδιαφέρεται για την εικόνα του σώματός του, για τον τρόπο που οι άλλοι το βλέπουν και το αποδέχονται.
Συνήθως πυροδοτείται μετά από αυστηρές δίαιτες που συσχετίζεται το άτομο, αλλά οι αιτίες της νευρικής ανορεξίας είναι πολλές και όχι απόλυτα ξεκάθαρες.
Για παράδειγμα, φαίνεται ότι οι ασθενείς με νευρική ανορεξία έχουν αλλοιωμένη λειτουργία και δομή του εγκεφάλου, υπάρχει ανικανότητα επαρκούς παραγωγής νευροδιαβιβαστών, όπως η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη. Έτσι, οι ασθενείς παρουσιάζουν και συνυπάρχουσες ψυχιατρικές διαταραχές όπως μείζονα καταθλιπτική διαταραχή και γενικευμένη αγχώδη διαταραχή Η συννοσηρότητα με κατάθλιψη, άγχος ή ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή δεν είναι ασυνήθιστη και μπορεί να είναι ιδιαίτερα ολέθρια.
Το ευρύτερο περιβάλλον, με τα σχόλια και την επιρροή των συνομηλίκων, αλλά και με τα πρότυπα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, επιβαρύνουν την κατάσταση. Το άτομο εκτίθεται συνεχώς σε μια κοινωνία, όπου η επιτυχία πολλών επαγγελμάτων εξαρτάται από το βάρος του σώματος. Τα μοντέλα και οι ηθοποιοί απεικονίζουν ένα επίπεδο αδυνατίσματος που είναι δύσκολο να επιτευχθεί και ενισχύεται από το μακιγιάζ, τις πλαστικές και μη αισθητικές επεμβάσεις, τις καλαίσθητες και προσεκτικά μελετημένες πόζες και τις παρεμβάσεις στην ίδια τη φωτογραφία. Ταυτόχρονα, οι αθλητές σε αθλήματα όπως το μπαλέτο, το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων και οι πολεμικές τέχνες πιέζονται να διατηρήσουν χαμηλό σωματικό βάρος για να ξεπεράσουν τον ανταγωνισμό. Τα μέσα ενημέρωσης προωθούν επίσης υπερβολικά “μυστικά” διατροφής, συμβουλές απώλειας βάρους και διάφορες μη επεμβατικές θεραπείες για να εξαλειφθούν τα “αντιαισθητικά”, όπως χαρακτηρίζονται, παχάκια κι όλο αυτό προκαλεί άγχος και σύγχυση στο μυαλό ενός εφήβου που προσπαθεί να βρει την ταυτότητά του.
Μια ακόμα αιτία και ίσως η σημαντικότερη που πρέπει αναφερθεί είναι οι δύσκολες και διαταραγμένες οικογενειακές σχέσεις. Συνήθως ο έφηβος που ταλανίζεται από την ανορεξία, προέρχεται από ένα δυσλειτουργικό οικογενειακό περιβάλλον, με γονείς επιβλητικούς, υπερπροστατευτικούς, που θέλουν να έχουν τον έλεγχο. Συνήθως, αυτοί οι γονείς περιμένουν πολλά από το παιδί τους κι όπως γίνεται αντιληπτό, και από τον ίδιο τους τον εαυτό. Είναι τελειομανείς και με τη σειρά τους πιέζουν και το παιδί να είναι “τέλειο”, αλλά δεν το βοηθούν, ούτε το στηρίζουν αν αναδυθεί κάποια δυσκολία. Έτσι, προκύπτει ότι η άρνηση του ατόμου να φάει είναι μια προσπάθεια να ανακτήσει τον έλεγχο του σώματός του σε πείσμα του γονεϊκού ελέγχου. Το άτομο αρνείται να φάει άλλο, αρνείται να καταπιεί άλλο πόνο, αρνείται να φάει άλλη τοξικότητα, άλλη παραβίαση, άλλη παρέμβαση, άλλη υπερπροστατευτικότητα. Είναι ένας τρόπος να πει το όχι του, να βάλει τα όριά του και να δείξει με έναν σιωπηλό αλλά ηχηρό τρόπο ότι υποφέρει.
Παράλληλα, πολλοί γονείς αρνούνται να καταστήσουν το παιδί ανεξάρτητο και δίνουν με έμμεσο τρόπο στο παιδί να καταλάβει ότι απαγορεύεται να μεγαλώσει, να αναπτυχθεί και να αυτονομηθεί. Γι’ αυτό και τα παιδιά μένουν κολλημένα σε ένα προηγούμενο στάδιο ανάπτυξης, αρνούμενοι να εγκαταλείψουν το παιδικό τους σώμα.
Οι επιπλοκές της νευρικής ανορεξίας είναι επίσης πολλές, κάποιες εκ των οποίων αφορούν την καρδιά, το δέρμα, τη σύσταση του σώματος με θεαματική απώλεια μυικής μάζας, το γαστρεντερικό σύστημα, τους νεφρούς και την ψυχική υγεία.
Βραδυκαρδία, διακοπή της ανάπτυξης, υποθερμία, υπόταση, δυσκοιλιότητα, χνούδι στο πρόσωπο και το σώμα, ξηρό και φολιδωτό δέρμα, οστεοπόρωση, εγκεφαλική ατροφία, σοβαρή ανεπάρκεια μετάλλων και βιταμινών, αλκάλωση, αμηνόρροια, μειωμένη συγκέντρωση, αϋπνία, κοινωνική απομόνωση είναι μερικά μόνο από τα συμπτώματα που παρουσιάζει η νευρική ανορεξία
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM-5) έχει αφαιρέσει την αμηνόρροια, δηλαδή τη διακοπή της εμμήνου ρύσεως από τα διαγνωστικά κριτήρια νευρικής ανορεξίας. Ακόμα κι αν δεν υπάρχει, λοιπόν, αμηνόρροια αλλά υπάρχουν τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά, η διαταραχή αναγνωρίζεται.
Η αντιμετώπιση της νευρικής ανορεξίας, έγκειται στην διάθεση του ατόμου, αλλά και όλης της οικογένειας να συμμορφωθούν σε ένα μοτίβο θεραπείας. Συνιστάται η συνεργασία διαιτολόγων, ψυχολόγων, ψυχιάτρων, ενδοκρινολόγων και άλλων ιατρών, κατά περίπτωση.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι η νευρική ανορεξία είναι μια πράξη αυτοκαταστροφική. Το άτομο στερεί από τον εαυτό του το καύσιμό του, την τροφή και με αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να στερήσει από τον εαυτό του τη ζωή. Σταματά να τρώει επιδιώκοντας αργά, σιωπηλά και ήσυχα να πάψει να υπάρχει. Γι’ αυτό είναι και τόσο σημαντικό να εντοπίσουμε τη νευρική ανορεξία στα αρχικά της στάδια και να κοιτάξουμε αν πίσω από τα φαρδιά ρούχα που οι πάσχοντες επιλέγουν να φορέσουν, δεν κρύβουν μόνο την απώλεια βάρους τους, αλλά κι ένα φιμωμένο δεν αντέχω άλλο.
Κείμενο: Γκέσου Εβελίνα, Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
►Βρείτε μας στο Facebook: shorturl.at/aknuQ
►Βρείτε μας στο Instagram: shorturl.at/vC079
►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08
►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.gr@gmail.com
*Οι απόψεις των εθελοντών αρθρογράφων είναι απολύτως προσωπικές και δεν εκφράζουν απαραίτητα την άποψη του ιδιοκτήτη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
•Κλινική Διατροφή, Ζαμπέλας Α., 2011
•Anorexia Nervosa , Moore. A. Christine, Bokor R. Brooke, 2021
•Recent Advantages in Understanding Anorexia Nervosa, Frank K.W. Guido et al., 2019
0 Σχόλια