Τα 9 είδη νοημοσύνης
Όλοι μας είμαστε εξοικειωμένοι με τον όρο «IQ», τον οποίο έχουμε συνδέσει με το ομώνυμο τεστ μέτρησης ευφυίας και με την ικανότητα να λύνουμε προβλήματα και να σκεφτόμαστε λογικά. Πλέον, είμαστε εξοικειωμένοι και με την συναισθηματική ευφυία (EQ-emotional intelligence), που αφορά την ικανότητα ενσυναίσθησης, τη διαχείριση των συναισθημάτων, τη λειτουργική έκφραση τους και την επικοινωνία με τους άλλους.
Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, όλο και περισσότερο έδαφος κερδίζει η «Θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης», που βασίστηκε κυρίως στο έργο του ψυχολόγου Howard Gardner και στο βιβλίο του «Frames of mind: Η θεωρία των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης». Ο Gardner αμφισβήτησε ότι ο άνθρωπος έχει μόνο ένα είδος νοημοσύνης και εισήγαγε ως τύπους νοημοσύνης αυτά που άλλοι επιστήμονες θεωρούσαν κοινωνικές δεξιότητες και ικανότητες.
Η συμβολή του Gardner αποτέλεσε έμπνευση για τη διεξαγωγή σειράς επιστημονικών ερευνών (ψυχολογικές, βιολογικές, ανθρωπολογικές, διαπολιτισμικές), οι οποίες κατέληξαν στο ότι υπάρχουν εννέα είδη νοημοσύνης, εξίσου σημαντικά, αλλά όχι εξίσου αναπτυγμένα στον καθένα. Οι μελέτες τόνισαν ότι η νοημοσύνη είναι προϊόν αλληλεπίδρασης μεταξύ του βιολογικού και του περιβαλλοντικού στοιχείου (βιολογική προδιάθεση-κληρονομικότητα και τρόπος ανατροφής-εμπειρίες ζωής) και ο βαθμός ανάπτυξης του κάθε τομέα νοημοσύνης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα βιώματα, τις ευκαιρίες και τα ερεθίσματα που συναντά κανείς στην πορεία της ζωής του. Ως προς το ζήτημα αυτό, ο Gardner μίλησε έντονα για τη σημασία του πολιτισμού και το ρόλο της εκπαίδευσης και μάλιστα στοχοποίησε το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο εστιάζει αποκλειστικά στην καλλιέργεια της γλωσσικής και λογικο-μαθηματικής ευφυίας.
Ας δούμε τα εννέα είδη νοημοσύνης:
1. Λογικο-μαθηματική: Σχετίζεται με την ικανότητα να υπολογίζουμε, να σκεφτόμαστε υποθετικά και αφηρημένα και να λύνουμε προβλήματα. Αφορά τη λογική και επιστημονική σκέψη, όχι όμως απαραίτητα μόνο τους αριθμούς και τις θετικές επιστήμες, αλλά ακόμα και τη φιλοσοφία.
2. Γλωσσική: Πρόκειται για την ευχέρεια στη χρήση των λέξεων και της γλώσσας, για την ικανότητα να σκεφτόμαστε με λέξεις και να αντιλαμβανόμαστε λεπτές αποχρώσεις και διαφορές στη χρήση του λόγου, είτε προφορικού είτε γραπτού. Όσοι διαθέτουν γλωσσική νοημοσύνη, είναι καλοί στην ανάγνωση, στην απομνημόνευση και στην αφήγηση, κατανοούν εύκολα σύνθετα νοήματα, ενώ μαθαίνουν εύκολα ξένες γλώσσες.
3. Μουσική: Έχει να κάνει με την αντίληψη του ρυθμού, των τόνων και του ήχου, την ικανότητα σύνθεσης και εκτέλεσης μουσικής, αλλά και με την κίνηση. Σχετίζεται με τη συναισθηματική νοημοσύνη.
4. Ενδοπροσωπική: Αυτός ο τύπος νοημοσύνης συνδέεται με την ικανότητα να συνδέεται κανείς με τον εαυτό του, να αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα, τις ανάγκες και τις σκέψεις του, δηλαδή με την αναπτυγμένη αυτοαντίληψη και αυτογνωσία. Τα άτομα με έντονη ενδοπροσωπική νοημοσύνη είναι συνήθως πιο εσωστρεφή, επιμελή, μεθοδικά, τούς απασχολούν εσωτερικές αναζητήσεις, έχουν πολύ καλή αίσθηση του εαυτού τους και της κατεύθυνσης της ζωής τους.
5. Διαπροσωπική: Είναι η ικανότητα να συνδέεσαι και να επικοινωνείς λειτουργικά με τους άλλους, να καταλαβαίνεις την ιδιοσυγκρασία, τα συναισθήματα, τις διαθέσεις και τα κίνητρα των άλλων και να σχετίζεσαι ικανοποιητικά μαζί τους. Τα άτομα με αναπτυγμένο τον διαπροσωπικό τομέα νοημοσύνης είναι κοινωνικά και εξωστρεφή και προτιμούν να δουλεύουν ομαδικά.
6. Νατουραλιστική: Αφορά την ευαίσθητη αντίληψη του φυσικού κόσμου και ό,τι αυτός περιλαμβάνει: γη, φυτά, ζώα, καιρός, φυσικοί νόμοι. Οι άνθρωποι που ασχολούνται με τα ζώα, την προστασία του περιβάλλοντος, την οικολογία, την εξέλιξη των ειδών αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτού του είδους νοημοσύνης.
7. Υπαρξιακή: Συνδέεται με την ευαισθησία ως προς τη διερεύνηση φιλοσοφικών ερωτημάτων σε σχέση με την ανθρώπινη ζωή, τις αξίες, το νόημα, τον θάνατο, το σωστό και το λάθος.
8. Κιναισθητική: Πρόκειται για τον τύπο νοημοσύνης που περιλαμβάνει πολύ καλή αντίληψη και έλεγχο του σώματος και των κινήσεων, αρμονική σύνδεση μυαλού και σώματος, άψογο χειρισμό αντικειμένων και διάφορες κινητικές δεξιότητες.
9. Χωροταξική: Αφορά την καλή αντίληψη του χώρου και των διαστάσεων του και τον καλό προσανατολισμό. Άτομα με έντονο αυτό το είδος νοημοσύνης είναι παρατηρητικά, με έντονη φαντασία, αναπαριστούν νοερά χώρους και τη διαμόρφωση τους, έχουν καλή οπτική μνήμη και καλλιτεχνικές δεξιότητες.
Καθένας από εμάς διαθέτει έναν μοναδικό συνδυασμό αυτών των εννέα τύπων νοημοσύνης και, αν το θέλει, μπορεί να καλλιεργήσει καθεμία από αυτές σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο, με την κατάλληλη καθοδήγηση και στήριξη. Είναι αβάσιμο, λοιπόν, να πιστεύουμε ότι έχουμε μόνο ένα ή δύο είδη νοημοσύνης και να βάζουμε τις αντίστοιχες «ταμπέλες» στον εαυτό μας. Κάτι τέτοιο είναι πολύ περιοριστικό και μάς στερεί την ευκαιρία να αναπτύξουμε την ευφυία μας σε όλο της το δυναμικό και έτσι να εμπλουτίσουμε την αίσθηση του εαυτού και της ζωής μας.
Κείμενο: Αγγελική Κονιδάρη
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας MSc./Συνθ. Ψυχοθεραπεύτρια
►Βρείτε μας στο Facebook: shorturl.at/aknuQ
►Βρείτε μας στο Instagram: shorturl.at/vC079
►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08
►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.gr@gmail.com
Βιβλιογραφία
Gardner, Howard (1993). Frames Of Mind: The Theory of Multiple Intelligences. New York: Basic Books.
Γαρυφαλάκη, Ε. (2013). Πολλαπλή Νοημοσύνη. Αθήνα: Διόπτρα
0 Σχόλια