Το εσωτερικό μας κίνητρο και η σχέση του με την παραγωγικότητα
Ο άνθρωπος από τη φύση του θέλει να έχει επιτυχίες. Για να γίνει αυτό όμως χρειάζεται να αφιερώσει κόπο και χρόνο και να γίνει όσο το δυνατόν περισσότερο αποτελεσματικός και παραγωγικός σε αυτό που κάνει. Έτσι, οργανώνει και δομεί ένα πρόγραμμα με στόχους, ώστε να οδηγηθεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Ωστόσο, αυτό δεν έρχεται πάντα. Πολλές φορές το άτομο εγκαταλείπει την προσπάθεια, ειδικά όσο τα εμπόδια και οι δυσκολίες διογκώνονται. Αυτό ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι δεν έχει αρκετά ισχυρό κίνητρο. Τι είναι, όμως, τα κίνητρα, και ποια η σχέση τους με το να είναι κανείς παραγωγικός;
Ο Bawa (2017) δίνει έναν από τους πολλούς ορισμούς για τα κίνητρα. Αναφέρει πως είναι «ο τρόπος με τον οποίο ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων εμπνέονται να συμπεριφερθούν με έναν επιθυμητό τρόπο, με την προοπτική να λάβουν θετικές ανταμοιβές ή να ικανοπο ιήσουν συγκεκριμένες ανθρώπινες ανάγκες» (Bawa, 2017). Τα κίνητρα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, εσωτερικά και εξωτερικά. Ένα άτομο μπορεί να έχει εσωτερικό, εξωτερικό ή συνδυασμό των δύο κινήτρων. Ανάλογα με το πόσο ισχυρό είναι το κίνητρο, το άτομο μπορεί να επιμείνει στην προσπάθεια και να υπερνικήσει τις δυσκολίες (Turner, 2017).
Το εσωτερικό κίνητρο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αλλιώς ως απόλαυση, ενδιαφέρον ή εσωτερική ικανοποίηση. Το άτομο ασχολείται με ένα θέμα και εκφράζει μία συμπεριφορά επειδή το απολαμβάνει, χωρίς να περιμένει εξωτερική ανταμοιβή, κάτι που παίζει ρόλο στην ψυχική του ευημερία (Legault, 2016). Η βιβλιογραφία δείχνει πως το εσωτερικό είναι το καλύτερο κίνητρο ανάμεσα στα δύο (Bawa, 2017’ Legault, 2016’ Rietveld, Hiemstra, Brouwer & Waalkens, 2022).
Ουσιαστικά, το άτομο επιθυμεί να εργαστεί ενεργά πάνω σε μια δραστηριότητα, από προσωπική επιλογή. Παρόλα αυτά, το εσωτερικό κίνητρο μπορεί να επηρεαστεί από το πώς το άτομο αντιλαμβάνεται τις ικανότητές του, καθώς και το πόσο ενισχύει ή υποβαθμίζει αυτή την πεποίθηση το κοινωνικό περιβάλλον (Legault, 2016).
Συνοπτικά θα αναφερθεί και το εξωτερικό κίνητρο, για λόγους ενημέρωσης. Το εξωτερικό κίνητρο δεν έχει να κάνει με ικανοποίηση που βιώνει το άτομο εσωτερικά, αλλά με ανταμοιβές που έρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον του. Έχει φανεί ότι κάποιες φορές είναι χρήσιμο, όταν χρειάζεται να προωθηθεί μια δράση που δεν προσφέρει εσωτερικό ενδιαφέρον ή ικανοποίηση (Legault, 2016).
Όσον αφορά την παραγωγικότητα, αυτή ορίζεται ως «η καλύτερη χρήση πηγών στην παραγωγή αγαθών και την παροχή υπηρεσιών, που ικανοποιούν τους προκαθορισμένους στόχους» (Bawa, 2017). Η παραγωγικότητα έχει άμεση σχέση με το πόσο αποτελεσματικός και πόσο αποδοτικός είναι ένας άνθρωπος. Με άλλα λόγια, οι δραστηριότητες και οι πράξεις ενός ατόμου (ή μιας ομάδας) συνεισφέρουν στο να επιτευχθεί ο επιδιωκόμενος στόχος, που έχει οργανωθεί εκ των προτέρων (de Been, van Voordt & Haynes, 2016).
Υπάρχει μια θεωρία που συνδέει το κίνητρο με την παραγωγικότητα, η Θεωρία Αυτοκαθορισμού. Η Θεωρία αυτή εμπεριέχει δύο βασικούς παράγοντες: α) το βαθμό κινητοποίησης ενός ατόμου, που μπορεί να είναι υψηλός ή χαμηλός και β) την ποιότητα της κινητοποίησης, αν είναι εσωτερική ή εξωτερική. Αυτοί οι δύο παράγοντες είναι που επιδρούν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο στη συμπεριφορά του ατόμου. Πιο συγκεκριμένα, όταν η κινητοποίηση είναι εσωτερική, το άτομο οδηγείται σε εσωτερική πληρότητα.
Η εσωτερική πληρότητα, με τη σειρά της, τείνει να καλύπτει ορισμένες θεμελιώδεις ανάγκες, την αυτονομία, τη σχετικότητα και την ικανότητα του ατόμου, όπως το ίδιο την αντιλαμβάνεται. Εν συνεχεία, όταν το άτομο βιώνει αυτή την πληρότητα, είναι σε θέση να αναπτύξει σύνδεση με τους άλλους, έχει περισσότερη ελευθερία και νιώθει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση κατά τη διεξαγωγή ενός έργου/μιας δραστηριότητας. Κατά συνέπεια, το άτομο θα βιώνει μεγαλύτερη ευχαρίστηση και θα επιθυμεί να διαθέσει χρόνο και να καταβάλλει ενέργεια για τη δραστηριότητα. Ουσιαστικά, θα είναι περισσότερο παραγωγικό και αποτελεσματικό (Rietveld, Hiemstra, Brouwer & Waalkens, 2022).
Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να κινητοποιηθεί κάποιος προς το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αρχικά, χρειάζεται να αποδώσει ένα νόημα σε αυτό που κάνει/θέλει να κάνει και να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπει την κατάσταση. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος δε μπορεί να αλλάξει τη δουλειά γραφείου στην οποία εργάζεται, μπορεί όμως να αναλογιστεί πόσους συνανθρώπους του έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει από τη θέση στην οποία είναι. Η δουλειά αυτή καθαυτή δεν αλλάζει, αλλάζει όμως ο τρόπος αντίληψης αυτής.
Επιπλέον, είναι σημαντικό ο καθένας να βάλει το δικό του στίγμα στο χώρο και τρόπο εργασίας του. Λόγου χάρη, μια γραπτή αναφορά μπορεί να προσαρμοστεί στον τρόπο γραφής του υπαλλήλου (εφόσον πληροί φυσικά τα στοιχεία που χρειάζεται να αναφέρονται από την υπηρεσία). Τέλος, είναι σημαντικό το άτομο να εστιάσει στην ικανοποίηση που λαμβάνει από τη δουλειά του (όπως στην παραπάνω περίπτωση, της βοήθειας). Αν ισχύσουν τα προαναφερθέντα, ο καθένας θα είναι σε θέση να κινητοποιηθεί περισσότερο, να λάβει περισσότερη ευχαρίστηση από την εργασία του (εσωτερικό κίνητρο – το εξωτερικό δεν είναι ποτέ αμελητέο, φυσικά) και τελικά, να είναι περισσότερο παραγωγικός και να έρθει πιο κοντά στο αποτέλεσμα που θέλει (PsychologyNow Team, 2016).
Κείμενο: Αθανασία Παλέντζα, Ψυχολόγος
MSc Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού
►Βρείτε μας στο Facebook: shorturl.at/aknuQ
►Βρείτε μας στο Instagram: shorturl.at/vC079
►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08
►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.gr@gmail.com
*Οι απόψεις των εθελοντών αρθρογράφων είναι απολύτως προσωπικές και δεν εκφράζουν απαραίτητα την άποψη του ιδιοκτήτη.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Bawa, M. A. (2017). Employee motivation and productivity: A review of literature and implications for management practice. International Journal of Economics, Commerce and Management, 5(12), 662-673
De Ben, I., Van Der Voordt, T., & Haynes, B. (2016). Productivity. In: Jensen, P. A. & Van Der Voord, T., (eds.)
Facilities management and corporate real estate management as value drivers: How to manage and measure
adding value. London: Routledge.
Legault, L. (2016). Intrinsic and extrinsic motivation, in V. Zeigler-Hill, T.K. Shackelford (eds.), Encyclopedia of
Personality and Individual Differences. DOI: 10.1007/978-3-319-28099-8_1139-1
PsychologyNow Team (2016). Πώς θα αποκτήσετε κίνητρο στη ζωή σας; Psychologynow.gr. Ανακτήθηκε από
“https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxikis-ygeias/proagogi-psyxikis-ygeias/eveksia/2955-pos-tha-apoktisete-
kinitro-sti-zoi-sas.html” (Τρίτη 29 Μαρτίου 2022)
Rietveld, J. C., Hiemstra, D., Brouwer. A. E., & Waalkens., J. (2022). Motivation and prodactivity of employees in
higher education during the first lockdown. Administrative Sciences, 12(1), 1-11.
https://doi.org/10.3390/admsci12010001
Turner, A. (2017). How does intrinsic and extrinsic motivation drive performance culture in organisations? Cogent
Education, 4(1), 1-5. DOI: 10.1080/2331186X.2017.1337543
0 Σχόλια