Ο ρόλος του πατέρα στην ανατροφή του παιδιού
Παραδοσιακά, ο ρόλος ενός πατέρα στην οικογένεια ήταν να εξασφαλίζει οικονομική άνεση και η μητέρα να αναθρέφει τα παιδιά. Στη σύγχρονη κοινωνία αυτό φαίνεται να αλλάζει σιγά σιγά και ο πατέρας αρχίζει να εμπλέκεται περισσότερο στην ανατροφή των παιδιών. Πιο συγκεκριμένα, οι πατέρες ασχολούνται πλέον τρεις φορές περισσότερο σε σχέση με εξήντα χρόνια πριν. Η αντίληψη για το ρόλο των δύο φύλων σε μια οικογένεια σημειώνει σημαντική πρόοδο (Kuo, Volling & Gonzales, 2018).
Μέχρι και το 1980, η βιβλιογραφική έρευνα εστίαζε σχεδόν αποκλειστικά στις μητέρες (Cowan & Cowan, 2019), αν και ακόμα και σήμερα οι έρευνες για την πατρική εμπλοκή δεν είναι πολλές (Davison, Charles, Khandpur & Nelson, 2017’ Tully et al., 2017b). Όπως αναφέρθηκε, η αντίληψη για το ρόλο του πατέρα ήταν να στηρίζει την οικογένεια οικονομικά, έχοντας αποκτήσει “δεύτερο” ρόλο, μιας και τον πρωταρχικό ρόλο του φροντιστή τον είχε η μητέρα. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να μην αφιερώνεται αρκετός χρόνος από μεριάς των πατέρων. Επίσης, ο πιο σημαντικός λόγος είναι τα στερεότυπα, τα οποία “ορίζουν” ότι ποιοι ρόλοι είναι κατάλληλοι για γυναίκες και ποιοι για άνδρες (Cabrera, Volling & Barr, 2018).
Ωστόσο, οι έρευνες που συμπεριέλαβαν τους πατέρες έδειξαν τα αρνητικά αποτέλεσματα της απουσίας τους, παραθέτοντας στοιχεία για τη σημασία της εμπλοκής τους στην ανάπτυξη και ευημερία του παιδιού. Για παράδειγμα, όταν ο πατέρας δεν ασχολείται ενεργά ή δεν κατοικεί εντός της βασικής οικείας του παιδιού, τείνουν να εμφανίζονται συμπεριφορικά προβλήματα (Cowan & Cowan, 2019) ενώ μπορεί να εμφανιστεί και ψυχοπαθολογική συμπεριφορά στο παιδί (Barker, Elles & Ramchandani, 2017).
Τι είναι όμως η πατρική εμπλοκή; Πατρική εμπλοκή ορίζεται ως “ο [ποιοτικός] χρόνος που περνούν μαζί ο πατέρας και το παιδί” (Cano, Perales & Baxter, 2018)’ σε αυτά συμπεριλαμβάνεται η θετική ενασχόληση με δραστηριότητες, το να είναι ο πατέρας διαθέσιμος και υπεύθυνος (Duberstein Lindberg, Kost & Maddow – Zimet, 2017), να παρέχει ζεστασιά, να αποκρίνεται και να μπορεί να ασκεί έλεγχο (Barker, Elles & Ramchandani, 2017). Ο πατέρας χρειάζεται να φροντίζει εξίσου το παιδί και να παρέχει σιγουριά (McMunn, Martin, Kelly & Sacker, 2017). Βέβαια, σημασία έχει και η ποιότητα της σχέσης ανάμεσα στον πατέρα και το παιδί, πέραν του χρόνου ενασχόλησης (Cowan & Cowan, 2019).
Όπως προαναφέρθηκε, η έρευνα έχει εντοπίσει τις σημαντικές, θετικές επιδράσεις της πατρικής ενασχόλησης. Γενικά, τα παιδιά φαίνεται να αντιμετωπίζουν λιγότερα συμπεριφορικά προβλήματα (Barker, Elles & Ramchandani, 2017’ Cowan & Cowan, 2019) και παράλληλα, βελτιώνονται οι γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές τους δεξιότητες (McMunn et al., 2017), βελτιώνοντας την υγεία και την ευημερία τους (Duberstein Lindberg, Kost & Maddow – Zimet, 2017). Ειδικότερα, αποκτούν δεξιότητες εκμάθησης νέων πληροφοριών και επίλυσης προβλημάτων, εξασκούν τη μνήμη και την προσοχή τους, εμπλουτίζουν το λεξιλόγιό τους, καταφέρνουν να μιλάνε μπροστά σε κοινό (Cowan & Cowan, 2019), φέρνουν καλύτερους βαθμούς στο σχολείο, αναπτύσσουν θετικότερες σχέσεις και εμπλέκονται περισσότερο στα παιχνίδια (Cabrera, Volling & Barr, 2018). Όταν, μάλιστα, η συμμετοχή του πατέρα αρχίζει από την πρώιμη παιδική ηλικία, τα αποτελέσματα εμφανίζονται ακόμα καλύτερα (Kuo, Volling & Gonzalez, 2018), γι’ αυτό έχουν δημιουργηθεί πλέον προγράμματα παρέμβασης που συμπεριλαμβάνουν και τους δύο γονείς, προς όφελος του παιδιού στο μεγαλύτερο βαθμό (Lehowicz et al., 2019’ Sicouri et al., 2018’ Tully et al., 2017a’ Tully et al., 2017b).
Όταν οι πατέρες εμπλέκονται ενεργά, τα θετικά αποτελέσματα είναι όχι μόνο για το παιδί αλλά και για όλη την οικογένεια. Αν το ζευγάρι λειτουργεί αρμονικά και λειτουργεί και ως ομάδα,
τα αποτελέσματα συνήθως είναι τα βέλτιστα. Η πατρική ενασχόληση είναι ήδη εμφανής από τη σύλληψη του παιδιού και την εγκυμοσύνη και επηρεάζεται αρκετά από την επιθυμία οικογένειας (Duberstein Linderg, Kost & Maddow – Zimet, 2017). Εφόσον οι γονείς δύνανται να επιλύσουν τις διαφωνίες τους, είναι σε θέση να παρέχουν περισσότερη ζεστιασιά και να είναι πιο ευαίσθητοι απέναντι στα παιδιά τους (Cowan & Cowan, 2019).
Πολλές φορές οι πατέρες δεν αντιλαμβάνονται το σημαντικό τους ρόλο στην οικογένεια. Πέραν της οικονομικής συνεισφοράς, μοιράζεται την πίεση της μητέρας και της δίνει χώρο και χρόνο να εργαστεί και να εξελιχθεί επαγγελματικά, ενώ μπορεί να της προσφέρει και περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Αυτό είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό βήμα που μπορεί να οδηγήσει στην ισότητα των φύλων μέσα στην οικογένεια. Ακόμη, το παιδί δέχεται επιπλέον ερεθίσματα από την πλευρά του πατέρα, όπου, συνδυαστικά με εκείνα της μητέρας, έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τις γνώσεις του (Cano, Perales & Baxter, 2018).
Συνοπτικά, η συμμετοχή ενός πατέρα στην ανατροφή του παιδιού, εκτός από το οικονομικό μέρος, μπορεί να αποφέρει ουσιώδη αποτελέσματα. Τα πλεονεκτήματα είναι ποικίλα, στους περισσότερους τομείς ανάπτυξης ενός παιδιού. Δυστυχώς, οι πατέρες δε συνειδητοποιούν πάντα πόσα μπορούν να προσφέρουν, κυρίως λόγω των στερεοτύπων που τους αφήνουν “δεύτερους”. Σαν κοινωνία, είναι σημαντικό να αλλάξει πλέον ολοκληρωτικά αυτή η αντίληψη, εντάσσοντας τους πατέρες ως ισότιμους στην οικογένεια. Τότε μόνο θα έχει επιτευχθεί μια στροφή προς το καλύτερο στον τομέα της οικογένειας και της εξέλιξης των παιδιών.
Κείμενο: Αθανασία Παλέντζα, Ψυχολόγος - MSc Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού
►Βρείτε μας στο Facebook: shorturl.at/aknuQ
►Βρείτε μας στο Instagram: shorturl.at/vC079
►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08
►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.gr@gmail.com
Βιβλιογραφικές αναφορές
Barker, B., E lles, J., & Ramchandani, P. G. (2017). Fathers, fathering and child psychopathology. Current Opinion in Psychology, 15, 87-92. DOI:10.1016/j.copsyc.2017.02.015
Cabrera, N. J., Volling, B. L., & Barr, R. (2018). Fathers are parents, too! Widening the lens on parenting for children’s development. Child Development Perspectives, 12(3), 152-157. DOI: 10.1111/cdep.12275
Cano, T., Perales, F., & Baxter, J. (2018). A matter of time: Father involvement and child cognitive outcomes. Journal of Family and Marriage, 81(1), 164-184. DOI:10.1111/jomf.12532
Cowan, C. P., & Cowan, P. A. (2019). Enchancing parenting effectiveness, father’s involvement, couple relationship quality, and children’s development: Breaking down silos in family policy making and service delivery. Journal of Family Theory and Review, 11(1), 1-20. DOI:10.1111/jftr.12301
Davison, K. K., Charles, J. N., Khandpur, N., & Nelson, T. J. (2017). Fathers’ perceived reasons for their underrepresentation in child health research and strategies to increase their involvement. Maternal and Child Health Journal, 21(2), 267-274. doi:10.1007/s10995-016-2157-z.
Duberstein Lindberg, L, Kost, K., & Maddow – Zimet, I. (2017). The role of men’s childbearing intentions in father involvement. Journal of Marriage and Family, 79, 44-59. DOI:10.1111/jomf.12377
Kuo, X. P., Volling, B. L., & Gonzalez, R. (2018). Gender role beliefs, work – family conflict, and father involvement after the birth of the second child. Psychology of Men and Masculinities, 19(2), 243-256. doi: 10.1037/men0000101.
Lechowicz, M. E., Jiang, Y., Tully, L. A., Burn, M. T., Collins, D. A. J., Hawes, D. J., Lenroot, R. K., Anderson, V., Doyle, F. L., Piotrowska, P. J., Frick, P. A., Moul, C., Kimonis, E. R., & Dadds, M. R. (2019). Australian Psychologists, 54, 83-89. doi:10.1111/ap.12361
McMunn, A., Martin, P., Kelly, I., & Sacker, A. (2017). Father’s involvement: Correlates and consequences for child socioemotional behavior in the United Kingdom. Journal of Family Issues, 38(8), 1109-1131. DOI: 10.1177/0192513X15622415
Sicouri, G., Tully, L., Collins, D., Burn, M., Sargeant, K., Frick, P., Anderson, V., Hawes, D., Kimonis, E., Moul, C., Lenroot, R., & Dadds, M. (2018). Toward father – friendly parenting interventions: A qualitative study. Australian and New Zealand Journal of Family Therapy, 39, 218-231. doi: 10.1002/anzf.1307
Tully, L. A., Piotrowska, P. J., Collins, D. A. J., Mairet, K. S., Kimonis, E. R., Hawes, D. J., Moul, C., Lenroot, R. K., Frick, P. J., Anderson, V., & Dadds, M. R. (2017a). Study protocol: Evaluation of an online, father – inclusive, universal parenting intervention to reduce child externalising behaviours and improve parenting practices. BMC Psychology, 5(21), 1-11. DOI 10.1186/s40359-017-0188-x
Tully, L. A., Piotrowska, P. J., Collins, D. A. J., Mairet, K. S., Black, N., Kimonis, E. R., Hawes, D. J., Moul, C., Lenroot, R. K., Frick, P. J., Anderson, V., & Dadds, M. R. (2017b). Optimising child outcomes from parenting interventions: fathers’ experiences, preferences and barriers to participation. BMC Public Health, 17(550), 2-14. DOI 10.1186/s12889-017-4426-1
0 Σχόλια