Ψυχική ανθεκτικότητα: Γιατί είναι τόσο σημαντική και πώς μπορούμε να την ενισχύσουμε;
«Όποιος έχει ένα “γιατί” να ζήσει, μπορεί να αντέξει το κάθε “πώς”». Φρ.Νίτσε
Κατά τη διάρκεια της ζωής, όλοι αδιαμφισβήτητα συναντάμε διάφορεςδυσκολίες: παιδικά τραύματα, θέματα υγείας, απώλειες, χωρισμούς, οικονομικά προβλήματα. Κάποιοι από εμάς ίσως λυγίζουν και απελπίζονται μπροστά στην αντιξοότητα, ενώ άλλοι φαίνονται να μπορούν να ανταπεξέρχονται καλύτερα, να μην το βάζουν κάτω και να ανακάμπτουν, βγαίνοντας πιο δυνατοί. Αυτοί οι άνθρωποι είναι που διαθέτουν ένα σημαντικό εφόδιο: την ψυχική ανθεκτικότητα.
Ως ψυχική ανθεκτικότητα ορίζεται η ικανότητα της θετικής προσαρμογής στις δυσκολίες, της ικανότητας αντιμετώπισης και της ανάκαμψης παρά τις αντίξοες συνθήκες. Αυτό σημαίνει ότι, όταν διαθέτουμε ανθεκτικότητα, δεν «βουλιάζουμε» μέσα στον πόνο, δεν παραιτούμαστε και δεν γινόμαστε θύματα της κατάστασης, αλλά αντίθετα την αντιμετωπίζουμε σθεναρά,γνωρίζοντας ότι είμαστε ικανοί να τη διαχειριστούμε και αναζητώντας λύσεις.
Η ψυχική ανθεκτικότητα επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες. Οι προστατευτικοί παράγοντες ή παράγοντες ενίσχυσης, αναφέρονται σε ατομικά χαρακτηριστικά που έχουν να κάνουν με τη σχέση με τον εαυτό και τους άλλους, αλλά και σε γνωστικές-συμπεριφορικές επιλογές του ατόμου. Ας δούμε κάποιους βασικούς προστατευτικούς παράγοντες:
• Υψηλή αυτοεκτίμηση: Βάσει ερευνών, η υψηλή αυτοεκτίμηση συνδέεται άρρηκτα με την ανάπτυξη ψυχικής ανθεκτικότητας. Όταν με εκτιμώ, με εμπιστεύομαι και γνωρίζω τις δυνάμεις και τις αδυναμίες μου, μπορώ να ανταπεξέλθω καλύτερα στις δυσκολίες, αφού ξέρω ότι δεν είμαι έρμαιο των καταστάσεων, αλλά έχω, ως έναν βαθμό, τον έλεγχο της ζωής μου.
• Νόημα και σκοπός: Οι άνθρωποι που έχουν ανακαλύψει το δικό τους νόημα και σκοπό στη ζωή, φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ανθεκτικοί, καθώς έχουν λόγους να ξεπεράσουν τα εμπόδια και δε χάνουν την ελπίδα τους.
• Θετικά συναισθήματα και χιούμορ: Η εστίαση στα θετικά συναισθήματα, το χιούμορ και η θέαση των πραγμάτων από μια πιο αισιόδοξη οπτική γωνία ενισχύουν πάρα πολύ την ανθεκτικότητα μας, μετριάζοντας τον πόνο και επιτρέποντας μια πιο θετική αντίληψης της δύσκολης εμπειρίας.
• Υποστηρικτικό πλαίσιο: Η ύπαρξη ενός δικτύου από ανθρώπους της οικογένειας μας, φίλους, σύντροφο, συναδέλφους, που μας καταλαβαίνουν και μας στηρίζουν, μπορεί να μας ενδυναμώσει και να μας δώσει κουράγιο.
• Αυτονομία- Ανεξαρτησία: Όταν ένα άτομο είναι και θέλει να είναι ανεξάρτητο και αυτόνομο, δεν προσκολλάται εξαρτητικά στους άλλους, ούτε περιμένει από κάποιον τρίτο να του λύσει το πρόβλημα. Αντίθετα, αναλαμβάνει την ευθύνη της ζωής του και κινητοποιείται δυναμικά.
• Ερμηνεία των καταστάσεων: Όπως είπε ο Επίκτητος: «Οι άνθρωποι αναστατώνονται όχι από αυτά που τους συμβαίνουν, αλλά από τη γνώμη τους γι’ αυτά που συμβαίνουν». Το πώς θα ερμηνεύσουμε και θα νοηματοδοτήσουμε μια εμπειρία επηρεάζει άμεσα το πώς θα τη βιώσουμε και θα τη χειριστούμε. Αν θεωρήσουμε ότι είναι το τέλος του κόσμου, μάλλον δεν θα μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε. Αν όμως τη δούμε σαν πρόκληση και μάθημα, σίγουρα θα βρούμε τη δύναμη να απαντήσουμε.
Πώς μπορούμε να ενισχύσουμε την ψυχική ανθεκτικότητα μας;
Παρόλο που κάποιοι άνθρωποι φαίνεται να διαθέτουν ψυχική ανθεκτικότητα εγγενώς, αυτή δεν είναι ένα έμφυτο χαρακτηριστικό. Ωστόσο, όλοι διαθέτουμε ικανότητες προσαρμογής, τις οποίες μπορούμε να καλλιεργήσουμε κατά τη διάρκεια της ζωής με τις παρακάτω στρατηγικές:
• Αυτοφροντίδα: Η φροντίδα του σώματος και του πνεύματος μάς βοηθά στο να διαχειριστούμε καλύτερα τις στρεσογόνες καταστάσεις. Η άσκηση, η καλή διατροφή, ο επαρκής ύπνος, η επαφή με τη φύση καιο διαλογισμός είναι μερικοί τρόποι να μας φροντίσουμε.
• Ανθρώπινη σύνδεση: Οι ουσιαστικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους εμπλουτίζουν τη ζωή μας, μας προσφέρουν υποστήριξη και είναι βασική προϋπόθεση για την ψυχική μας υγεία. Η επικοινωνία, το μοίρασμα, η ενσυναίσθηση, η αποδοχή και η προσφορά στους άλλους αυξάνουν την ανθεκτικότητα μας.
• Ρεαλιστική στοχοθεσία: Το να θέτουμε ρεαλιστικούς και εφικτούς στόχους ενισχύει την αίσθηση εσωτερικής δύναμης και αυτοελέγχου.
• Εστίαση σε θετικές παρελθοντικές εμπειρίες: Η αναδρομή σε προβλήματα που αντιμετωπίσαμε και ξεπεράσαμε στο παρελθόν συμβάλλει στην αισιοδοξία και την ενδυνάμωση μας.
• Αμφισβήτηση καταστροφολογικής σκέψης: Η ψύχραιμη αξιολόγηση και αυτοκριτική των δυσλειτουργικών μας σκέψεων, που συνήθως διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, μπορεί να μας επαναφέρει σε μια ρεαλιστική αντίληψη του εαυτού μας και των καταστάσεων.
• Δράση: Συχνά, όταν συμβεί κάτι ξαφνικό και δύσκολο, μουδιάζουμε και αδρανοποιούμαστε. Όμως, ακόμη και αν δεν μπορούμε άμεσα να λύσουμε το πρόβλημα, είναι σημαντικό να ενεργοποιηθούμε και να παραμείνουμε σε δράση, κυνηγώντας αρχικά έστω και μικρούς στόχους.
• Αναζήτηση νοήματος: Όπως και στη ζωή γενικά, έτσι και στην αναποδιά οφείλουμε να αναζητούμε ένα νόημα. Στην επόμενη δυσκολία που θα προκύψει, προσπαθήστε να ανακαλύψετε το δικό σας προσωπικό νόημα: Πώς σας βοήθησε αυτή η δυσκολία; Σας προχώρησε; Τι μάθατε από αυτή; Τι σας βοήθησε να αντέξετε;
Σε κάθε περίπτωση, αν τα παραπάνω δεν βοηθούν, η αναζήτηση στήριξης από έναν ειδικό ψυχικής υγείας μέσα ένα ασφαλές και υποστηρικτικό πλαίσιο μπορεί να βοηθήσει σημαντικά, με τεχνικές και εργαλεία για την ανάπτυξη της ψυχικής ανθεκτικότητας.
Πάνω από όλα θυμηθείτε: Ο πόνος είναι κομμάτι της ζωής, αλλά το να υποφέρουμε από αυτόν δεν είναι.
Κείμενο: Αγγελική Κονιδάρη
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας M.Sc./Συνθ. Ψυχοθεραπεύτρια
#inmedhealth
►Βρείτε μας στο Facebook: shorturl.at/aknuQ
►Βρείτε μας στο Instagram: shorturl.at/vC079
►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08
►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.gr@gmail.com
*Οι απόψεις των εθελοντών αρθρογράφων είναι απολύτως προσωπικές και δεν εκφράζουν απαραίτητα την άποψη του ιδιοκτήτη.
Βιβλιογραφία
Λακιώτη, Α. (2011). Η έννοια της ψυχικής ανθεκτικότητας. Στο Α. Σταλίκας, Π. Μυτσκίδου (Επιμ.) Εισαγωγή στη θετική ψυχολογία. Αθήνα: Τόπος.
0 Σχόλια