Παιδικές φοβίες: Ποιες εμφανίζονται ανά ηλικία και πως μπορούν οι γονείς να τις διαχειριστούν?
Ο φόβος είναι ένα από τα κυρίαρχα συναισθήματα και αναπόσπαστο κομμάτι των ανθρώπων, καθώς όλοι μας, αργά ή γρήγορα θα βρεθούμε αντιμέτωποι μαζι του. Λειτουργεί σαν άμυνα εφόσον χάρη στο φόβο, ο οργανισμός τίθεται σε κατάσταση ετοιμότητας για την αντιμετώπιση της απειλής, του κινδύνου. Πρόκειται για ένα δυσάρεστο αρνητικό συναίσθημα. Είναι όμως μια ζωτική αντίδραση προσαρμογής, υπό την έννοια ότι μας εξασφαλίζει την ετοιμότητα να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις ανάγκης.
Είναι πολύ φυσιολογικό για όλα τα παιδιά να έχουν συγκεκριμένους φόβους κάποια στιγμή στην παιδική τους ηλικία. Ακόμα και οι πιο γενναίοι καρδιές φτάνουν στα άκρα τους μερικές φορές. Καθώς το παιδί σας μαθαίνει περισσότερα για τον κόσμο, ορισμένα πράγματα θα γίνουν πιο μπερδεμένα και τρομακτικά. Τα περισσότερα παιδιά φοβούνται για μικρο χρονικό διάστημα και συνήθως εξαφανίζονται οι φοβίες μέσα σε μήνες (Ferrari, 1986). Για κάποιες ομάδες παιδιών οι φόβοι γίνονται σοβαρό πρόβλημα και μπορεί να κρατήσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα και να επηρεάσουν τη φυσιολογική λειτουργία ολόκληρου του ατόμου (Bernstein & Borchardt, 1991).
Τι φοβούνται τα παιδιά;
Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν έχουν διαφορετικές ανησυχίες και φόβους. Υπάρχουν κοινοί παιδικοί φόβοι που τείνουν να συμπίπτουν με διαφορετικά στάδια ανάπτυξης. Παρακάτω είναι οι πιο συνηθισμένοι παιδικοί φόβοι ανά ηλικία.
• Το αναπτυξιακό στάδιο 0-6 μηνών χαρακτηρίζεται από το φόβο για την απώλεια τροφής, για τους δυνατούς θορύβους και τις ξαφνικές κινήσεις.
• Την περίοδο 7- 12 μηνών είναι χαρακτηριστικοί οι φόβοι για τους ξένους, για την ξαφνική εμφάνιση μεγάλων αντικειμένων, για τους δυνατούς θορύβους.
• Κατά το 1ο έτος κυριαρχεί ο φόβος του αποχωρισμού από τους γονείς, για τους ξένους, για τους τραυματισμούς και ο φόβος της τουαλέτας.
• Κατά το 2ο έτος τα νήπια φοβούνται τα μεγάλα ζώα, τα σκοτεινά δωμάτια, τα μεγάλα αντικείμενα, τις μηχανές με τους δυνατούς θορύβους, τις ξαφνικές αλλαγές του περιβάλλοντός τους.
• Κατά το 3ο έτος φοβούνται τα σκοτεινά δωμάτια, τις μάσκες, τα μεγάλα ζώα και τον αποχωρισμό από τους γονείς.
• Κατά το 4ο-5ο έτος εξακολουθούν να φοβούνται το σκοτάδι και ακόμη, το θόρυβο τη νύχτα, τα μεγάλα ζώα, τα φίδια τον αποχωρισμό από τους γονείς και τους κακούς ανθρώπους.
• Κατά το 6ο-7ο έτος φοβούνται τα φαντάσματα, τα τέρατα, τις μάγισσες, το να είναι μόνα τους, τους κεραυνούς και τις αστραπές.
• Κατά το 8ο-9ο έτος το σκοτάδι, τους κακούς ανθρώπους, τα όπλα, το να είναι μόνα τους, τα ζώα,τα άσχημα όνειρα και τα ατυχηματα
• Κατά το 10-11ο έτος, το σκοτάδι, τους κακούς ανθρώπους, τα κακά όνειρα, την τιμωρία, τους ξένους,το να είναι άρρωστα,τα διαγωνίσματα και τους βαθμούς.
Στην εφηβεία χαρακτηριστικοί είναι οι φόβοι για την αποτυχία στο σχολείο, τις προσωπικές σχέσεις, τον πόλεμο, τα διαγωνίσματα, την εγκυμοσύνη, το να είναι μόνα τους ή οι φόβοι τους μπορεί να αφορούν οικογενειακά θέματα.
Γενικά παρατηρείται μια μείωση φόβων στα παιδιά 7-10 ετών.Πολλοί από αυτούς τους φόβους εξαφανίζονται καθώς το παιδί μεγαλώνει. Η ένταση του φόβου καταλήγει να σχετίζεται με τη μάθηση και την απόκτηση εμπειρίας στο παιδί. Με την αυξανόμενη ωριμότητα και την εμπειρία ένα παιδί είναι σε θέση να καταλάβει ότι τα προηγούμενα φοβογόνα ερεθίσματα δεν είναι τελικά απειλητικά και ότι επίσης έχουν πλέον την ικανότητα να τα αντιμετωπίσουν.
Πότε όμως ένας φόβος μετατρέπεται σε φοβία:
Η ανησυχία γίνεται πρόβλημα όταν προκαλεί πρόβλημα. Εάν είναι πρόβλημα για το παιδί ή τον έφηβο σας, τότε είναι πρόβλημα.Όταν ο φόβος φαίνεται να κατευθύνει το μεγαλύτερο μέρος της συμπεριφοράς του παιδιού σας ή την καθημερινή ζωή της οικογένειας (ύπνος, οικογενειακές εξόδους, ρουτίνες, πηγαίνοντας στο σχολείο, φιλίες), είναι πιθανό ο φόβος να έχει γίνει πολύ πιεστικός και να είναι καιρός να το αντιμετωπίσετε.
Πώς λοιπόν θα αντιμετωπίσουμε τον φόβο;
Η ιδέα λοιπόν,δεν είναι να απαλλαγούμε εντελώς από όλους τους φόβους, αλλά να τους κάνουμε διαχειρίσιμους.Οι γονείς ως ενήλικες είστε σε θέση να να τους βοηθήσετε να αλληλεπιδράσουν με οτιδήποτε φοβούνται.
Συγκεκριμένα για να να αντιμετωπίσετε τους φόβους των παιδιών μπορείτε να δοκιμάσετε τα εξής:
1. Αποδεχτείτε και σεβαστείτε τους φόβους των παιδιών.Οι φόβοι είναι πραγματικοί για τα παιδιά, για αυτό μην γελάτε και μην λέτε ότι δεν είναι αληθινοί.Πρώτον, πρέπει να μάθουν δεξιότητες για να αντιμετωπίσουν τους φόβους.
Αυτές οι δεξιότητες θα τους βοηθήσουν για το υπόλοιπο της ζωής τους.Αφιερώστε χρόνο για να διδάξετε δεξιότητες αντιμετώπισης.
2. Περάστε επιπλέον χρόνο με τα παιδιά σας όταν αυτά φαίνεται να φοβουνται.Κατά τη διάρκεια καταιγίδων ή την ώρα του ύπνου μπορεί να είναι στιγμές που τα παιδιά χρειάζονται ειδική προσοχή. Ρουτίνες πριν τον ύπνο, όπως ένα τραγούδι ή μια ιστορία μπορεί να είναι παρηγορητικες.
3. Μιλήστε για το αίσθημα φόβου. Είναι σημαντικό για τα παιδιά να μάθουν να μιλούν για όλα τα συναισθήματα τους,συμπεριλαμβανομένου του φόβου. Όταν ένα παιδί φαίνεται σαν να είναι φοβισμένο, μπορείς να του πεις, «Δαγκώνεις τα νύχια σου Αυτό σημαίνει ότι νιώθεις φόβο;» Αυτό Βοηθά τα παιδιά να ονομάσουν αυτό που νιώθουν.
4. Να μη φοβίζετε σκόπιμα το παιδί λέγοντάς του ότι «αν δεν είναι καλό παιδί θα το πάρει ο «μπαμπούλας» ή η «αστυνομία». Αν προσπαθείτε να ελέγξετε τη συμπεριφορά των παιδιών με τη χρήση του φόβου, δεν θα πρέπει στη συνέχεια να απορούμε γιατί τα παιδιά φοβούνται!
5. Να χρησιμοποιήσετε εικονογραφημένα παιδικά βιβλία με παιδιά που φοβούνται αλλά τελικά ξεπερνάνε τους φόβους τους, τα οποία κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία. Τα παιδιά ταυτίζονται με τον ήρωα του βιβλίου και τους βοηθάει να ξεπεράσουν ευκολότερα το φόβο τους.
Όταν η φοβία επιμένει, καλό θα ήταν να επισκεφτούμε έναν ειδικό. Εκείνος θα βοηθήσει αφενός το παιδί να την αντιμετωπίσει και αφετέρου θα διαπιστώσει κατά πόσο η φοβία είναι αυτό που πραγματικά ταλαιπωρεί το παιδί ή υπάρχουν άλλες συναισθηματικές δυσκολίες που το δυσκολεύουν.
Κείμενο: Μαυρομάτη Μαριάννα, Ψυχολόγος -Σύμβουλος
#inmedhealth
Πηγές:
- Helping Children Overcome Fears – Purdue Extension https://www.google.com/urlsa=t&source=web&rct=j&url=https://www.extension.purdue.edu/extmedia/cfs/cfs-169-w.pdf&ved=2ahUKEwj_9_S4luX5AhWCVfEDHRz8DlYQFnoECAcQAQ&usg=AOvVaw38I6FnKY5gXpWk4wWZdzDH
- Ferrari, M. (1986). Fears and phobias in childhood: Some clinical and developmental considerations. Child Psychiatry and Human Development, 17(2), 75–87. https://doi.org/10.1007/BF00706646
- https://www.heysigmund.com/age-by-age-guide-to-fears/
- https://childmind.org/article/help-children-manage-fears/
- https://www.jaacap.org/article/S0890-8567(09)64316-1/pdf
- Research of Fears of Preschool Age Children - ERIC https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1117783.pdf&ved=2ahUKEwixt67WmuX5AhU4X_EDHb74DxwQFnoECAwQAQ&usg=AOvVaw3gst2lZj3EHFmUVDfb-ngr
►Βρείτε μας στο Facebook: shorturl.at/aknuQ
►Βρείτε μας στο Instagram: shorturl.at/vC079
►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08
►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.gr@gmail.com
*Οι απόψεις των εθελοντών αρθρογράφων είναι απολύτως προσωπικές και δεν εκφράζουν απαραίτητα την άποψη του ιδιοκτήτη.
0 Σχόλια