Το ζήτημα της Συναισθηματικής υπερφαγίας
Τα τελευταία χρόνια έχει αναδυθεί ένα καινούριο ζήτημα που ταλανίζει ακόμα και τους νέους ανθρώπους: η συναισθηματική υπερφαγία. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν στο μυαλό τους την κατανάλωση μεγαλύτερων ποσοτήτων φαγητού από το αναμενόμενο ή το συνηθισμένο. Ωστόσο, είναι κάτι πιο πολύπλοκο και αποτελείται από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Πριν, λοιπόν, βιαστεί κάποιος να “ταμπελοποιήσει” τον εαυτό του ότι βασανίζεται από συναισθηματική υπερφαγία, χρειάζεται να κάνει καλή έρευνα. Αυτό το θέμα πραγματεύεται αυτό το άρθρο.
Στη βιβλιογραφία ο όρος αυτός εισήχθη τα τελευταία χρόνια, με την ανάπτυξη της έρευνας πάνω στις διατροφικές διαταραχές. Με το στρες της καθημερινής ζωής, η συναισθημαιτκή υπερφαγία είναι πλέον ένα συχνό φαινόμενο.
Ο όρος συναισθηματική υπερφαγία έχει έναν πολύ συγκεκριμένο ορισμό: πρόκειται ουσιαστικά για την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων τροφής σε μικρό χρονικό διάστημα (Vandewalle, Moens, Beyers & Braet, 2016). Οι τροφές αυτές συνήθως είναι πυκνές σε θερμίδες και τις περισσότερες φορές περιλαμβάνουν πολλά λιπαρά ή/και ζάχαρη (Gouveia, Canavarro & Moreira, 2018’ Yilmazturk, 2018). Το πιο σημαντικό είναι ότι η παραπάνω κατάσταση συμβαίνει ως αντίδραση σε αρνητικά συναισθήματα (Frayn & Knauper, 2017). To άτομο, δηλαδή, δυσκολεύεται να διαχειριστεί εποικοδομητικά τα συναισθήματά του και χρησιμοποιεί το φαγητό ως τρόπο αντιμετώπισης της δυσχέρειας που νιώθει (Reichenberger, Schnepper, Arend, Richard, Voderholzer, Naab & Blechert, 2021). Όπως το περιγράφουν χαρακτηριστικά οι Vandewalle, Moens, Beyers και Braet (2016), “οι άνθρωποι προσπαθούν να φάνε τα προβλήματά τους”.
Η συναισθηματική υπερφαγία συνήθως εντοπίζεται σε άτομα αυξημένο σωματικό βάρος, είτε υπέρβαρα είτε παχύσαρκα (Bongers & Jansesn, 2016’ Frayn & Knauper, 2017). Η σχέση αυτή είναι αμφίδρομη, καθώς η υπερφαγία μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία και το ανάποδο (Gouveia, Canavarro & Moreira, 2018). Η έρευνα δείχνει ότι, δυστυχώς, η αύξηση της παχυσαρκίας είναι κάτι που παρατηρείται σε όλο και περισσότερες χώρες (Lazarevich, Irigoyen Camacho, Velazquez – Alva & Zepeda Zepeda, 2016).
Εκτός, όμως, από την παχυσαρκία, η συναισθηματική υπερφαγία σχετίζεται άμεσα και με την κατάθλιψη και άλλες συναισθηματικές διαταραχές. Σε πολλούς ανθρώπους, η κατάθλιψη έχει συσχετική με την κατανάλωση του λεγόμενου comfort food, φαγητού δηλαδή που ανακουφίζει από τα αρνητικά συναισθήματα (Lazarevich, Irigoyen Camacho, Velazquez – Alva & Zepeda Zepeda, 2016). Κάτι άλλο που μπορεί να οδηγήσει στην υπερφαγία είναι η μακροχρόνια έκθεση σε ψυχολογικά στρεσσογόνους για το άτομο παράγοντες, όπως και οι καθημερινές δυσκολίες (Vandewalle, Moens, Beyers & Braet, 2016).
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, είναι η αύξηση της θετικής διάθεσης και η μείωση του στρες, μιας και οι τροφές που επιλέγονται προσφέρουν ευχαρίστηση. Παρόλα αυτά, το αποτέλεσμα αυτό είναι μόνο βραχυπρόσθεσμο, αφού τις περισσότερες φορές ακολουθείται από αισθήματα ντροπής και ενοχής (Vandewalle, Moens, Beyers & Braet, 2016).
Φυσικά, η πανδημία και ο COVID δε θα μπορούσαν να περάσουν απαρατήρητα. Το lockdown και η στέρηση του κοινωνικού μας δικτύου, ακόμα και η απομάκρυνση από μέλη της οικογένειας, καλλιέργησαν μια ποικλία αρνητικών συναισθημάτων, με πρώτο και καλύτερο το άγχος, και μετέπειτα το στρες και την κατάθλιψη. Συνδυαστικά με την αγορά μεγάλων ποσοτήτων φαγητού από τα σούπερ μάρκετ (από φόβο ότι θα άδειαζαν). Απόρροια αυτού ήταν να βρεθούν τα σπίτια γεμάτα με τρόφιμα. Όλη αυτή η κατάσταση πυροδότησε την κατανάλωση υπερβολικών
ποσοτήτων φαγητού για ανακούφιση, με κυρίαρχα φαγητά την πίτσα και τα μακαρόνια (Cecchetto, Aiello, Gentili, Ionta & Osimo, 2021).
Η έρευνα έχει δείξει ότι ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι η εκμάθηση δεξιοτήτων διαχείρισης των συναισθημάτων και το mindfulness (ενσυνειδητότητα). Διαχείριση συναισθημάτων είναι “η ικανότητα του ατόμου να ταυτοποιεί, να κατανοεί και να αποδέχεται τις συναισθηματικές καταστάσεις’ να ελέγχθει τις αυθόρμητες συμπεριφορές όταν είναι αγχωμένο’ και να ρυθμίζει με ευελιξία τις συναισθηματικές αντιδράσεις, ανάλογα με την κατάσταση (όπως συγκεκριμένα αναφέρουν οι Gouveia, Canavarro και Moreira, 2018). Η διεργασία της ενσυνειδητότητας σχετίζεται με αυτή την ικανότητα και έχει να κάνει με το να δίνει το άτομο σημασία στην παρούσα στιγμή, που βιώνει τώρα, χωρίς κριτική (Frayn & Knauper, 2017).
Με αυτόν τον τρόπο, το άτομο μαθαίνει πώς να αναγνωρίζει, να δίνει σημασία στα συναισθήματά του και να τα αποδέχεται, χωρίς να τους ασκεί αρνητική κριτική (Lattimore, 2019’ Levoy, Lazaridou, Brewer & Fulwiler, 2018). Αυτή είναι μία μέθοδος η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη διαχείριση των συναισθημάτων, χωρίς να οδηγείται κανείς πάντα στην υπερφαγία. Αν όμως δεν υπάρχει βελτίωση, η καλύτερη λύση είναι η επικοινωνία με έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
Κείμενο: Αθανασία Παλέντζα, Ψυχολόγος - MSc Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού
►Βρείτε μας στο Facebook: shorturl.at/aknuQ
►Βρείτε μας στο Instagram: shorturl.at/vC079
►Βρείτε μας στο Linkedin: shorturl.at/isY08
►Επικοινωνήστε μαζί μας στο inmedhealth.gr@gmail.com
Βιβλιογραφικές αναφορές
Bongers, P., & Jansen, A. (2016). Emotional eating is not what you think it its and emotional eating scales do not measure what you think they measure. Frontiers in Psychology, 7, 1-11. doi: 10.3389/fpsyg.2016.01932
Cecchetto, C., Aiello, M., Gentili, C., Ionta, S., & Osimo, S. A. (2021). Increased emotional eating during COVID – 19 associated with lockdown, psychological and social distress. Appetite, 160, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.appet.2021.105122
Frayn, M., & Knauper, B. (2018). Emotional eating and weight in adults: A review. Current Psychology, 37, 924-933. DOI 10.1007/s12144-017-9577-9
Gouveia, M. J., Canavarro, M. C., & Moreira, H. (2019). Associations between mindfulness, self- compassion, difficulties in emotion regulation, and emotional eating among adolescents with overweight/obesity. Journal of Child and Family Studies, 28, 273- 285. https://doi.org/10.1007/s10826-018-1239-5
Lattimore, P. (2020). Mindfulness – based emotiona eating awareness training: Taking the emotional out of eating. Eating and Weight Disorders: Studies on Anorexia, Bulimia and Obesity, 25, 649-657. https://doi.org/10.1007/s40519-019-00667-y
Lazarevich, I., Irigoyen Camacho, M. E., Velazquez – Alva, M. C., & Zepeda Zepeda, M. (2016). Relationship among obesity, depression, and emotional eating among young adults. Appetite, 107, 639-644. http://dx.doi.org/10.1016/j.appet.2016.09.011
Levoy, E., Lazaridou, A., Brewer, J., & Fulwiler, C. (2017). An exploratory study of Mindfulness based stress reduction for emotional eating. Appetite, 109, 124-130. doi: 10.1016/j.appet.2016.11.029
Reichenberger, J., Schnepper, R., Arend, A. - K., Richard, A., Voderholzer, U., Naab, S., & Blechert, J. (2021). Emotional eating across different eating disorders and the role of body mass, restrictrion and binge eating. International Journal of Eating Disorders, 54, 773-784. DOI: 10.1002/eat.23477
Vandewalle, J., Moens, E., Beyers, W., & Braet, C. (2016). Can we link emotional eating with emotional regulation skills of adolescents? Psychology and Health, 1-17. http://dx.doi.org/10.1080/08870446.2016.1149586
Yilmazturk, N. H. (2018). The mediator role of emotional focused coping on the relationship between perceived stress and emotional eating. Master Thesis in Middle East Technical University.
0 Σχόλια